Sytuację wysyłania pracownika za granicę regulują zarówno przepisy prawa krajowego jak i prawa wspólnotowego, także regulacje zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zasada miejsca wykonywania pracy
Zasadą jest, że osoby aktywne zawodowo państw członkowskich mogą podlegać w tym samym okresie zabezpieczeniu społecznemu wyłącznie w jednym państwie. Przyjmuje się, że jest to państwo, w którym faktycznie świadczona jest praca (zasada miejsca wykonywania pracy).
Dla podlegania zabezpieczeniu społecznemu nie ma znaczenia ani miejsce zamieszkania pracownika ani siedziba pracodawcy.
Pracownicy delegowani
Pracownicy delegowani tzn. ci, którzy w ramach swojej umowy o pracę przejściowo wykonują prace/określone zadania poza stałym miejscem pracy na polecenie pracodawcy, stanowią grupę traktowaną wyjątkowo. Mimo wykonywania pracy w innym państwie nadal mogą podlegać polskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego. Formalną podstawą jest formularz A1, który pozwala pracownikowi delegowanemu (i osobom pozostającym na jego utrzymaniu) na pozostanie w systemie zabezpieczenia społecznego kraju pochodzenia. Delegowanie takie nie powinno przekraczać okresu 24 miesięcy, a strony umowy zobowiązane są do przestrzegania określonych warunków.
Łączna długość okresu, w którym można pracować w innym kraju i jednocześnie pozostać ubezpieczony w systemie swojego kraju, nie może przekroczyć 2 lat.
Przedsiębiorca świadczący usługi zagraniczne powinien prowadzić w Polsce znaczną część działalności, co oceniane jest przez pryzmat m.in. liczby zatrudnianych pracowników, miejsca zarejestrowanej siedziby oraz obrotów osiąganych przez zatrudniającego w każdym z państw. W okresie delegowania musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy pracodawcą a delegowanym pracownikiem, którego podstawą jest umowa o pracę.
Zobacz również: Wynagrodzenie pracownika podczas delegacji
Wprowadzone zmiany:
Dyrektywa wdrożeniowa ma na celu wzmocnienie przepisów obecnie obowiązujących, tym samym wzmocnienie ochrony praw pracowników oraz utrudnienie obchodzenia przepisów przez nieuczciwych pracodawców.
1. Fakultatywna odpowiedzialność solidarna. Konstrukcja ta polega na tym, że w sytuacji gdy podwykonawca nie wywiąże się z obowiązków wobec pracownika, odpowiada także główny wykonawca.
Podwykonawca nie wypłaca pracownikom delegowanym należnego wynagrodzenia. Do jego wypłaty zobowiązany jest główny wykonawca.
Dotychczas rozwiązanie to było stosowane przez osiem krajów, tj. Austrię, Niemcy, Hiszpanię, Finlandię, Francję, Włochy, Holandię i Belgię. Obecnie obowiązywać będzie tylko w branży budowlanej i tylko pomiędzy bezpośrednimi kontrahentami firmy delegującej. Nie jest jednak obligatoryjne. Państwom członkowskim pozostawiono możliwość samodzielnego zadecydowania o wprowadzeniu innych form odpowiedzialności, których przykładem może być zastosowanie sankcji wobec głównego wykonawcy. Jej celem jest realne zabezpieczenie praw pracowników, zwłaszcza prawa do terminowego wynagrodzenia.
2. Katalog środków kontroli stosowanych przez państwo zatrudniające delegowanego pracownika. Może on zostać poszerzony o nowe – konieczne i proporcjonalne - środki, jeśli dotychczasowe są niewystarczające. Dodatkowe metody wprowadzono w formie pomocniczej listy. Zamiar zastosowania środka musi zostać poprzedzony informacją skierowaną do Komisji Europejskiej. Jego celem jest stworzenie zamkniętego katalogu kontrolnych środków administracyjnych i ewentualnej procedury poszerzenia go.
Powstanie strona internetowa informująca o środkach kontrolnych. KE zobligowana została do systematycznego monitorowania i raportowania ich stosowania.
3. Równe traktowanie. Pracownicy delegowani muszą być traktowani tak samo jak stali pracownicy. Dotyczy to prawa do wynagrodzenia minimalnego, prawa do urlopu, prawa do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
4. Jednorazowe oddelegowanie. Ograniczenie delegowania zatrudnionego na stanowisko, które wcześniej zajmował inny delegowany. Co prowadzi do sytuacji, że oddelegowanie do pracy będzie jednorazowe a pracownik powinien zrealizować usługę od początku do końca. Ograniczeniu ulegnie możliwość zastąpienia pracownika, np. w przypadku jego choroby.
5. Obowiązek notyfikacji zamiaru delegowania państwu przyjmującemu zatrudnionego.
6. Konieczność przechowywania dokumentów pracowniczych w miejscu świadczenia obowiązków i tłumaczenia ich na język danego państwa. Dokumentacja może być udostępniana w formie elektronicznej.
7. Obowiązkowe utrzymywania w miejscy pracy stałego pełnomocnika do kontaktów z władzami. Osoba ta nie musi jednak rezydować za granica na stałe. Przedsiębiorca ponosił będzie więc dodatkowe obciążenia organizacyjne i finansowe.
Polska (ponad 200 tys. z 1,2 mln delegowań UE rocznie), Czechy i Węgry to kraje, z których pochodzi najwięcej pracowników delegowanych. Polacy delegowani są najczęściej w sektorze budowlanym i transportowym. Pracują w Niemczech, Danii i Holandii.
Dyrektywa wdrożeniowa musi jeszcze zostać przyjęta przez Parlament Europejski.
Polecamy serwis: Pracownik
Podstawa prawna:
Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz. Urz. UE L 18 z 21 stycznia 1997 r.).