Wszystko co warto wiedzieć o urlopie macierzyńskim

Kto ma prawo do urlopu macierzyńskiego

Prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi. W związku z tym na urlop macierzyński nie może liczyć osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, czy umowy o dzieło. Urlop macierzyński, nie przysługuje również osobie bezrobotnej. Z prawa do urlop macierzyńskiego nie skorzysta, także pracownik, który pozostaje na urlopie bezpłatnym. Ponadto prawa do urlopu nie ma pracownica, która w czasie urlopu wychowawczego urodzi kolejne dziecko.

Pracownica przebywająca na urlopie macierzyńskim podlega ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę. Pracodawca nie może rozwiązać z pracownicą umowy o pracę, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika lub zostanie ogłoszona upadłość albo likwidacja pracodawcy.

Urlop macierzyński zaliczany jest jako okres składkowy do emerytury.

Zobacz także: Komu przysługuje urlop macierzyński

Urlop macierzyński dla ojca

Jak wspominano na wstępie artykułu w określonych przypadkach prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje również ojcu dziecka. Przede wszystkim urlop macierzyński przysługuje ojcu w razie rezygnacji z urlopu matki. Pracownica ma prawo do rezygnacji z urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu. W takim przypadku niewykorzystaną części urlopu macierzyńskiego może wykorzystać ojciec dziecka.

Pracownik – ojciec musi w tym celu złożyć pisemny wniosek. Natomiast matka, która korzystała do tej pory z urlopu zgłasza swojemu pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego. Do tego wniosku dołącza zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika. Termin musi przypaść  bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

Ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu macierzyńskiego jeszcze w dwóch innych sytuacjach. Po pierwsze w sytuacji, kiedy matka wymaga opieki szpitalnej i nie jest w stanie zajmować się dzieckiem. W takim przypadku po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego. Ojcu przysługuje prawo do części urlopu odpowiadającej okresowi, w którym matka wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. W tej sytuacji urlop macierzyński matki przerywa się na okres, w którym z urlopu korzysta ojciec.

Po drugie ojciec dziecka ma prawo do urlopu macierzyńskiego w razie zgonu matki dziecka w czasie urlopu macierzyńskiego. Ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego.

Wniosek o urlop macierzyński

Urlop macierzyński rozpoczyna się z dniem urodzenia dziecka. Matka  otrzymuje ze szpitala zaświadczenie, w którym jest podana data porodu. Data porodu to pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego. Pracownica nie musi składać wniosku o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego, ponieważ ten rozpoczyna się automatycznie z dniem porodu. Wystarczy dostarczyć pracodawcy zaświadczenie ze szpitala.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

Czas trwania urlopu macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. Urlop macierzyński przysługuje w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pracownica może skorzystać z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed narodzinami dziecka. Bowiem co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.

Szczególne sytuacje życiowe wymuszają niekiedy inny wymiar urlopu macierzyńskiego. Po pierwsze w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, matka ma prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Jeśli matka urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje jej urlop macierzyński w wymiarze odpowiednim do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Po drugie w razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, matka zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.  

Po trzecie w przypadku urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej matka, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Po czwarte, jeśli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu adopcji lub do domu małego dziecka, nie przysługuje jej część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Jednak urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.

Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

Dodatkowy urlop macierzyński

Od 1 stycznia 2009 roku  przyznano uprawnienia pracownikom do dodatkowego urlopu macierzyńskiego.Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie się zwiększał w kolejnych latach, aż do 2014 roku. W 2014 roku dodatkowy urlop macierzyński wyniesie:

• 6 tygodnie - w przypadku urodzenia 1 dziecka,
• 8 tygodnie – w przypadku porodu mnogiego.

Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany pracownicy na jej wniosek.

Zasiłek macierzyński w trakcie urlopu macierzyńskiego

Za czas urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński. Zasiłek macierzyński wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne wynagrodzenie pracownika wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym pracownik korzysta z zasiłku.

Zobacz także dział: Zasiłek macierzyński

Podstawa prawna: Kodeks pracy