Ustawa o związkach zawodowych
Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy (bez względu na podstawę stosunku pracy), członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są pracodawcami, a także osoby bezrobotne, emeryci i renciści. Nasuwa się wniosek, że wolontariusz nie może być członkiem takiego związku, może natomiast wykonywać świadczenia na jego rzecz. Należy jeszcze zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii. Mianowicie, zadania wolontariusza muszą mieścić się w działalności statutowej organizacji pozarządowej (organizacji pożytku publicznego), i mogą polegać m.in. na promowaniu zatrudnienia, wspomaganiu programów aktywizacji zawodowej, wspieraniu akcji na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn w miejscu pracy.
Kiedy można mówić, że związek zawodowy prowadzi działalność pożytku publicznego?
Związek zawodowy może prowadzić działalność pożytku publicznego, o ile spełni przesłanki przewidziane ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po pierwsze, związek musi być organizacją pozarządową i prowadzić działalność społecznie użyteczną. Ponadto działalność społecznie użyteczna powinna być prowadzona w sferze zadań publicznych. Jeżeli związek zawodowy spełnia wymogi, o których mowa w zdaniu poprzednim, należy uznać, że prowadzi działalność pożytku publicznego. W takich warunkach związek zawodowy może korzystać ze świadczeń wolontariuszy.
Zobacz: Korzystający z wolontariatu
Wolontariat w fundacji
Ponad połowa istniejących w Polsce stowarzyszeń i fundacji opiera swoją działalność na pracy społecznej swoich członków i wolontariuszy. Warto podkreślić, że członek stowarzyszenia może również wykonywać świadczenia, jako wolontariusz, na rzecz stowarzyszenia, którego jest członkiem. W odniesieniu do fundacji pojawiają się wyjątki.
Członkowie zarządu fundacji nie mogą wykonywać swoich zadań w ramach wolontariatu.
Członkowie zarządu fundacji kierują jej działalnością i reprezentują na zewnątrz, co wynika z ustawy o fundacjach. Jeżeli członkowie zarządu podejmują inne czynności na rzecz fundacji, niezwiązane z ich ustawowymi obowiązkami, mogą to uczynić w ramach wolontariatu. W takim przypadku, podobnie jak inni wolontariusze, powinni zawrzeć porozumienie o współpracy.
Czy istnieją inne ograniczenia do podjęcia wolontariatu na rzecz związku zawodowego lub fundacji?
Wolontariusze mogą wykonywać świadczenia na rzecz fundacji oraz związków zawodowych, pod warunkiem, że prowadzona przez nich działalność jest działalnością pożytku publicznego (i mieści się w zakresie ich działalności statutowej), o ile podmioty wyżej wymienione nie prowadzą działalności gospodarczej. Zaangażowania wolontariuszy nie wyklucza natomiast odpłatna działalność pożytku publicznego, tzn. taka, z której przychód służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego.
Zobacz serwis: Wolontariat
Podstawa prawna
Ustawa z 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536 ze zm.), Ustawa z 6.04.1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 ze zm.), Ustawa z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r., Nr 79, poz. 854 ze zm.)