W okresie od 20 stycznia do 2 marca 2014 roku trwają ferie zimowe w poszczególnych województwach. Zimowa przerwa w szkole wynosi dwa tygodnie i jest podzielona na tury zgodnie z podziałem kraju na województwa. Jej termin wyznacza corocznie Minister Edukacji Narodowej i Sportu (komunikatem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie terminów ferii zimowych w roku szkolnym 2013/2014 z dnia 29 czerwca 2012 roku). Jest to czas wzmożonego zainteresowania zimowymi wyjazdami, tym samym zwiększonego ruchu w sklepach sportowych oraz wypożyczalniach. Jakie zasady obowiązują przy wypożyczaniu sprzętu sportowego?
Zobacz również: O czym należy pamiętać podczas zimowego urlopu?
Bardzo częstą praktyką serwisów oferujących wypożyczenie sprzętu sportowego jest żądanie pozostawienia w zastaw dokumentu potwierdzającego tożsamość, tj. dowodu osobistego. Ma on stanowić zabezpieczenie terminowego zwrotu niezniszczonego sprzętu: nart, łyżew, butów czy choćby gogli. Dla usługodawców jest to jedyna forma zabezpieczenia intratnego biznesu. Nie mają oni możliwości by ubezpieczyć wypożyczane przedmioty, takie usługi są praktycznie niedostępne na rynku. Pobieranie kaucji, która realnie chroniłaby przed ryzykiem utraty sprzętu także jest niemożliwe, ze względów finansowych. Dowodów osobistych żądają często także: biblioteki, czytelnie, domy studenckie, punkty usługowe.
Warto podkreślić, że praktyka ta nie ma żadnego uzasadnienia prawnego. Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych dowodu osobistego nie wolno zatrzymywać, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie. Do zatrzymania i przetrzymywania dokumentu tożsamości wskazana wyżej ustawa uprawnia tylko określony krąg podmiotów. Należą do niego m.in. policja oraz Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO). Co do zasady hotel czy pensjonat, w którym wykupiliśmy nocleg ma prawo żądać podania szczegółowych danych osobowych (np. nr PESEL), jednak żądanie pozostawienia dowodu osobistego nie jest tożsame i stanowi nadużycie. Warto w takich sytuacjach wykazać się rozsądkiem i zachować ostrożność.
Mamy prawo odmówić pozostawienia dowodu a nawet jego kserokopii w wypożyczalni sprzętu. W zamian możemy zaproponować wypożyczającemu inny dokument, który potwierdzi naszą tożsamość: legitymację studencką, prawo jazdy, itp. Jest to zgodne z uregulowaniami wskazanej wyżej ustawy.
Na temat pozostawiania dokumentu tożsamości w depozyt wypowiadali się niejednokrotnie przedstawiciele prokuratury. Zgodnie z ich stanowiskiem pozostawienie dowodu następuje z dobrej woli pozostawiającego, nie ma więc znamion przestępstwa. Wyrażenie zgody na pozostawienie dokumenty w zastaw jest warunkiem udzielenia usługi. Trudno więc przyjąć, że jest to zgoda dobrowolna. Natomiast na gruncie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych stanowi wykroczenie, obwarowane sankcją ograniczenia wolności do jednego miesiąca albo karą grzywny (art. 55.1. Kto zatrzymuje bez podstawy prawnej cudzy dowód osobisty podlega karze ograniczenia wolności albo karze grzywny).
Zdaniem GIODO nikt nie może żądać pozostawienia dowodu osobistego w zastaw. Zatrzymywanie bowiem dowodu, jako zastawu za wypożyczony np. rower, sprzęt wodny, leżak czy audio przewodnik w muzeum jest niezgodne z prawem i nie powinniśmy się na to godzić. Wystarczy by dane osoby wypożyczającej sprzęt zostały (na podstawie dowodu osobistego) spisane.
Pozostawienie dowodu osobistego może nas narazić na ogromne straty. Dostęp do danych osobowych w wielu placówkach wystarcza by założyć konto lub otrzymać kredyt gotówkowy. Taki wyłudzony kredyt (otrzymany na podstawie cudzego dowodu tożsamości) może obciążać nas przez wiele lat. Zgodnie z bankowymi statystykami w samym ostatnim kwartale 2013 roku prób wyłudzeń było aż 1860 na kwotę ok. 80,1 mln zł.
Kontrola takich praktyk leży w kompetencji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK).
Polecamy serwis: Konsument - turystyka
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. 1974 nr 14 poz. 85).