Każdy podróżny, korzystający ze zorganizowanych wyjazdów turystycznych, powinien sprawdzić, czy w razie problemów organizatora, będzie mógł liczyć na zwrot pieniędzy. Będzie to możliwe tylko wtedy, gdy przedsiębiorca turystyczny spełnił wymogi ustawowe, czyli uzyskał wpis do specjalnej ewidencji (dostępnej publicznie na portalu TFG) i widnieje w niej jako aktywny podmiot oraz posiada zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności. Tylko to gwarantuje turystom bezpieczeństwo wpłaconych przez nich środków. Turystyczny Fundusz Gwarancyjny przestrzega przed korzystaniem z usług firm czy osób organizujących imprezy turystyczne bez wymaganego wpisu do rejestru i odpowiednich zabezpieczeń finansowych – w razie kłopotów może to oznaczać utratę wpłaconych pieniędzy i konieczność dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.
Podróżni korzystający ze zorganizowanych wyjazdów turystycznych dla własnego bezpieczeństwa powinni sprawdzić informacje o organizatorze w ewidencji przedsiębiorców turystycznych dostępnej pod adresem tfg.ufg.pl. Są tam dane o legalnie działających biurach podróży i gwarancjach chroniących ich klientów, a także wskazówki, co zrobić, gdy organizator ogłosi niewypłacalność. Jeszcze przed wyjazdem podróżni powinni pamiętać o ubezpieczeniu turystycznym. Warto też sprawdzić, co robić w razie kłopotów organizatora imprezy, a konkretnie, z jakimi instytucjami należy się wówczas skontaktować.
Polskie prawo dokładnie określa warunki oferowania, sprzedaży i realizacji imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych, a także nakłada na przedsiębiorców turystycznych szereg obowiązków mających na celu ochronę praw klientów, w tym zabezpieczenie na wypadek niewypłacalności przedsiębiorcy.
1. Jak sprawdzić, czy biuro podróży działa legalnie?
Organizatorzy turystyki oraz przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych mają obowiązek posiadania gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo innego wskazanego w ustawie zabezpieczenia. Celem takiego zabezpieczenia jest ochrona interesów podróżnych. W przypadku niewypłacalności legalnie działającego przedsiębiorcy turystycznego ze środków pochodzących z tego zabezpieczenia pokrywane są koszty kontynuacji imprezy, koszty powrotu do kraju albo zwroty pieniędzy wpłaconych na poczet wyjazdu. Jest to tzw. I filar systemu ochrony podróżnych. Jeśli te zabezpieczenia okażą się niewystarczające, klienci otrzymują zwrot ze środków Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego (tzw. II filar systemu).
Trzeba pamiętać, że zabezpieczenie I filarem i ochrona TFG obejmują wyłącznie podróżnych korzystających z usług przedsiębiorców, o których informacje można znaleźć w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych. Dlatego przed zawarciem umowy należy upewnić się, że biuro podróży w niej figuruje. Informację taką można uzyskać bezpłatnie i bez pozostawiania danych osobowych na stronie tfg.ufg.pl po skorzystaniu z wyszukiwarki w zakładce „Ewidencja”. Wystarczy wpisać tam nazwę biura podróży, którą zwykle można znaleźć na jego stronie internetowej lub we wzorze umowy. W przypadku podobnych nazw upewnijmy się, które z widniejących w ewidencji biur jest tym właściwym.
W ewidencji dostępnej na portalu TFG podróżny znajdzie takie informacje jak:
- status przedsiębiorcy (czy nie zgłosił niewypłacalności, czy nie toczy się w jego sprawie postępowanie o wykreślenie z rejestru itp.),
- wysokość i okres obowiązywania posiadanego zabezpieczenia,
- terytorialny zakres działalności.
Są one o tyle ważne, że gwarancje obu filarów dotyczą tylko imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych objętych takim zabezpieczeniem oraz zgodnych z zakresem i rodzajem działalności wpisanej do ewidencji. Jeżeli impreza wykracza np. poza terytorialny zakres działalności touroperatora, gwarant odmówi zwrotu środków niedoszłym podróżnym.
W ewidencji można uzyskać też informacje o przedsiębiorcach turystycznych, którzy złożyli oświadczenie o niewypłacalności lub wobec których marszałek województwa wystąpił o wypłatę środków z zabezpieczeń finansowych bez uzyskania takiego oświadczenia, a także tych, wobec których wszczęto postępowanie w sprawie wykreślenia z rejestru oraz tych, którzy zostali z niego wykreśleni. W ewidencji znajdzie się także stosowna informacja, jeśli wobec danego przedsiębiorcy stwierdzono wykonywanie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru i został on objęty zakazem wykonywania działalności.
2. Na co zwrócić uwagę w umowie?
Organizator turystyki lub agent, za którego pośrednictwem jest sprzedawana impreza, jeszcze przed zawarciem umowy ma obowiązek w sposób jasny i zrozumiały udzielić klientowi najważniejszych informacji o szczegółach wyjazdu, m.in. jego cenie, łącznie ze wszystkim opłatami i kosztami (w tym składce na TFG), zasadach dotyczących przedpłat, prawie do rozwiązania umowy w każdym momencie przed rozpoczęciem imprezy (za stosowną opłatą), o wymaganych lub zalecanych ubezpieczeniach oraz obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych. Wszystkie powyższe informacje muszą być także zawarte w umowie. Musi znaleźć się w niej również informacja o o nazwie podmiotu zapewniającego ochronę na wypadek niewypłacalności biura podróży (I filar ochrony) wraz z jego danymi kontaktowymi.
Przy zawieraniu umowy z touroperatorem podróżni powinni upewnić się, że dotyczy ona imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych i że w jej cenę wliczona jest składka na TFG. Ochrona funduszu obejmuje bowiem wyłącznie imprezy turystyczne (zgodnie z ustawą jest to połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji, np. przelotu i noclegu) oraz powiązane usługi turystyczne, z którymi mamy do czynienia wówczas, gdy przedsiębiorca turystyczny ułatwia podróżnym nabywanie dodatkowych usług przy okazji jednego kontaktu z jego punktem sprzedaży lub kieruje ich do innego przedsiębiorcy oferującego takie usługi (np. gdy przy zakupie biletów lotniczych u danego przedsiębiorcy, proponuje on klientowi także wynajem auta lub rezerwację noclegów). W ofercie wielu biur podróży znajdują się natomiast pojedyncze usługi (np. pobyty w zagranicznych hotelach, do których trzeba dotrzeć we własnym zakresie) i jeżeli w umowie lub w Ogólnych Warunkach Uczestnictwa nie określono wyraźnie, że dotyczy ona imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych w rozumieniu ustawy, to w razie zgłoszenia niewypłacalności klienci nie będą objęci ochroną funduszu.
Kolejnym istotnym punktem umowy jest informacja o prawie do przeniesienia przez podróżnego uprawnień i przejęcia wynikających z niej obowiązków. Oznacza to, że jeśli klient chce zrezygnować z udziału w imprezie, to może wskazać inną osobę, która przejmie jego uprawnienia oraz obowiązki. O takim zdarzeniu należy powiadomić organizatora co najmniej na 7 dni przed wyjazdem. Jeżeli zmiana będzie wiązała się z dodatkowymi kosztami po stronie organizatora, może on zażądać ich pokrycia pod warunkiem, że dokładnie je wykaże oraz będą one zasadne.
3. Ubezpieczenia podróżne
Należy również pamiętać, że w przypadku imprez turystycznych za granicą organizatorzy turystyki mają obowiązek zawarcia na rzecz podróżnych ubezpieczenia kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków. Przy podpisywaniu umowy należy sprawdzić sumę ubezpieczenia, ceny usług medycznych w miejscu pobytu i w razie potrzeby wybrać polisę o szerszym zakresie odpowiedzialności i wyższej sumie ubezpieczenia. Biura podróży często oferują kilka wariantów ubezpieczenia, więc możemy dokonać wyboru już na etapie zawierania umowy.
W przypadku zagranicznych wyjazdów organizowanych w pełni samodzielnie zalecane jest wykupienie tzw. ubezpieczenia turystycznego. Pokryje ono wydatki poniesione na leczenie w razie choroby lub wypadku oraz koszty transportu chorego do kraju, do wysokości sumy ubezpieczenia. Takie produkty znajdują się w ofercie wielu zakładów ubezpieczeń.
4. Jak postępować w przypadku niewypłacalności organizatora wyjazdu?
W sytuacji, gdy organizator stanie się niewypłacalny, podróżni będący w trakcie organizowanej przez niego imprezy w pierwszej kolejności powinni skontaktować się z jego przedstawicielem. Można skontaktować się także z przedstawicielami marszałka województwa właściwego ze względu na siedzibę biura podróży. Marszałek województwa jest ustawowo zobowiązany do prowadzenia działań związanych z organizacją powrotu podróżnych do kraju w sytuacji, gdy wbrew obowiązkowi biuro podróży tego powrotu nie zapewnia. Linki do stron internetowych Urzędów Marszałkowskich oraz inne przydatne odnośniki można znaleźć w portalu TFG: https://tfg.ufg.pl/tresc/80/Przydatne_linki.
Przebywając za granicą, można również zgłosić się po pomoc do ambasady lub konsulatu RP w danym państwie. Szczegóły dot. przedstawicielstw dostępną są na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/polskie-przedstawicielstwa-na-swiecie.
W przypadku, gdy podróżny poniesie uzasadnione wydatki związane z organizacją podróży powrotnej, powinien je odpowiednio udokumentować (kopie rachunków/faktur) w celu dochodzenia ich zwrotu. Wszystkie roszczenia należy składać do podmiotu udzielającego zabezpieczenia finansowego w I filarze.
Jeżeli do niewypłacalności przedsiębiorcy turystycznego dojdzie przed rozpoczęciem imprezy, podróżnym należy się zwrot całości wpłaconych środków. W takiej sytuacji również należy zwrócić się do podmiotu udzielającego zabezpieczenia w I filarze, który zweryfikuje zgłoszenie podróżnego w ciągu 30 dni (w szczególnych przypadkach 90 dni) i przekaże informację o szczegółowym wyliczeniu należnych kwot, a następnie będzie miał kolejne 30 dni na wypłatę środków. środków.
Turystyczny Fundusz Gwarancyjny nie przyjmuje wniosków o zwrot pieniędzy. Jeżeli zabezpieczenia z I filaru okażą się niewystarczające, podmiot, który ich udzielił przekazuje wyliczenie należnych kwot do zwrotu wraz z dokumentacją funduszowi i dopiero na ich podstawie dokonywane są wypłaty z TFG. Status tego typu roszczenia – wynikającego z II filaru – można sprawdzić na stronie TFG: https://tfg.ufg.pl/obywatelniezalogowany/modul/roszczenia/weryfikacjaStatusuRoszczenia.xhtml.
TFG przypomina również, że przed podjęciem decyzji o zakupie imprezy turystycznej warto sprawdzić, jaka sytuacja panuje w danym kraju. Można to zrobić, wchodząc na stronę internetową Ministerstwa Spraw Zagranicznych, które publikuje ewentualne ostrzeżenia przed podróżą do danego państwa: https://www.gov.pl/web/dyplomacja/informacje-dla-podrozujacych.
Źródło: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny