Świadczenie zastępcze to usługa „zamienna”, wykonywana zamiast jednej z usług, której organizator turystyki nie jest w stanie wykonać. Nie jest ona dodatkowo płatna. Jeżeli jakość świadczenia zastępczego jest niższa od jakości usługi określonej w programie imprezy turystycznej, klient może żądać odpowiedniego obniżenia ceny imprezy.
Istotna część programu
Obowiązek zaproponowania i wykonania tzw. świadczenia zastępczego powstaje tylko, jeżeli mamy do czynienia z niewykonaniem usług, które stanowią istotną część programu całej imprezy turystycznej. Przykładowo zamiast wycieczki na Santorini można zaproponować turystom wyprawę do Knossos.
Ponieważ zmiana nie jest spowodowana niezdecydowaniem klienta, tylko trudnościami po stronie biura podróży, w związku z tym konsument nie może być narażony na jakiekolwiek dodatkowe koszty, opłaty. Ma prawo natomiast zażądać stosownego obniżenia ceny, w przypadku gdy nowa usługa jest jakościowa gorsza albo o niższym standardzie od usługi przewidzianej w programie imprezy turystycznej.
Brak zgody
Konsument, z uzasadnionych powodów, może także nie wyrazić zgody na zmianę świadczenia. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy klient zdecydował się na wycieczkę tylko ze względu na możliwość odwiedzenia konkretnego miejsca, świątyni, pałacu, zamku, muzeum czy innego cennego obiektu turystycznego. Konsumentowi przysługuje wówczas prawo do odstąpienia od umowy. Taka sama sytuacja będzie miała miejsce, gdy świadczenie zastępcze nie jest możliwe do wykonania. Biuro podróży musi zapewnić klientom powrót do miejsca rozpoczęcia imprezy turystycznej lub do innego uzgodnionego miejsca, oczywiście bez ponoszenia przez niego dodatkowych kosztów. W takim przypadku konsument ma prawo żądać stosownego odszkodowania.
Jeżeli świadczenie zastępcze nie może być wykonane, konsumentowi przysługuje prawo żądania naprawienia szkody z tytułu niewykonania umowy, chyba że niemożność wykonania świadczenia zastępczego jest spowodowana wyłącznie:
- działaniami lub zaniechaniami osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu świadczenia zastępczego, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo
- siłą wyższą.
Pani Ewelina wybrała się na wycieczkę do Egiptu. Jej celem było zwiedzenie piramid. Na miejscu okazało się, że nie jest to możliwe organizator turystki zaproponował zamiast tego wyciecz kępo Nilu i kazał do niej dopłacić ponieważ był droższa. Pani Ewelina zgodziła się na zamianę wycieczek, natomiast nie jest pewna czy powinna dopłacać, tym bardziej, że wycieczka po Nilu trwał krócej i nie zawierała wszystkich punktów turystycznych w stosunku do tego o czym ją zapewniano. Nie. Pani Ewelina nie ma obowiązku dopłacać do usługi zastępczej. Różnicę w kosztach musi pokryć organizator turystki, ponieważ to on nie wykonał umowy zgodnie z jej programem. Z przedstawionego opisu wynika, że konsument ma wręcz prawo zażądać stosownego odszkodowania, ponieważ wycieczka okazała się być wykonana w gorszym standardzie.