Czym jest Bitcoin?
Bitcoin jest jedną z najpopularniejszych walut wirtualnych. Co to oznacza?
Definicję waluty wirtualnej znajdziemy obecnie w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z nią przez walutę wirtualną rozumie się cyfrowe odwzorowanie wartości, które nie jest:
- prawnym środkiem płatniczym emitowanym przez NBP, zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej,
- międzynarodową jednostką rozrachunkową ustanawianą przez organizację międzynarodową i akceptowaną przez poszczególne kraje należące do tej organizacji lub z nią współpracujące,
- pieniądzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych,
- instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
- wekslem lub czekiem
– oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne środki płatnicze i akceptowane jako środek wymiany, a także może być elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo może być przedmiotem handlu elektronicznego;
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego podkreśla, iż określenie kryptowaluty jako synonimu waluty wirtualnej jest błędne. Jak czytamy w ostrzeżeniu Urzędu KNF o ryzykach związanych z nabywaniem oraz z obrotem kryptoaktywami (w tym walutami wirtualnymi oraz kryptowalutami „każda kryptowaluta jest walutą wirtualną, ale nie każda waluta wirtualna jest kryptowalutą, ponieważ mogą istnieć waluty wirtualne, które nie wykorzystują technologii Blockchain i powiązanych z nią metod kryptograficznych do rejestracji transakcji”.
W praktyce można powiedzieć, iż Bitcoin stanowi jedną z form nieregulowanego elektronicznego pieniądza. Można go zapisać na komputerze w formie portfela czy przechowywać w zewnętrznym serwisie prowadzonym przez inny podmiot. Bitcoin nabywamy na specjalistycznej giełdzie lub od osób prywatnych.
Czym nie jest Bitcoin?
Bitcoin nie należy do prawnych środków płatniczych w Polsce. Takimi są bowiem banknoty i monety emitowane przez Narodowy Bank Polski (polski złoty).
Bitcoin nie jest też pieniądzem elektronicznym ani instrumentem finansowym.
Bitcoin – czy to legalne?
Obrót bitcoinem w Polsce nie narusza prawa.
Stosowanie Bitcoinów
Można nim płacić za usługi i towary. Waluty wirtualne nie są jednak wszędzie akceptowane. Dlatego wcześniej warto sprawdzić czy dany sklep oferuje taką możliwość. Bitcoiny stosuje się też do celów inwestycyjnych. W takim przypadku chodzi o zysk z tańszego ich zakupu i droższej sprzedaży.
Bitcoin - zalety i wady
Bitcoin ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Do zalet tego rozwiązania często zalicza się:
- elektroniczną formę
- brak pośredników przy wymianie Bitcoina;
- swoboda transakcji bez ograniczeń nakładanych przez banki;
- możliwość uniknięcia kosztów czy prowizji;
- anonimowość.
Jako wady wymianie są:
- brak powszechnej akceptacji;
- koszty związane z „kopaniem” Bitcoinów;
- wahania wartości;
- utrudniony lub niemożliwy zwrot wniesionego kapitału np. przy problemach technicznych;
- możliwość nadużyć przez nieuczciwe podmioty.
W przypadku Bitcoinów nie sposób nie zauważyć, iż to co dla jednych jest zaletą, dla innych może być wadą. Przykładem może być wspomniany brak nadzoru przez państwo czy bank.
Bitcoin – oszustwo
Inwestycje w bitcoiny mogą być wykorzystywane przez oszustów. Policja podaje przypadki osób, które w rozmowie telefonicznej podawały się za konsultantów platform inwestycyjnych i prosiły o umożliwienie zdalnego dostępu do komputera, podanie numeru karty kredytowej czy danych logowania do konta bankowego. W ten sposób można stracić własne oszczędności. Należy zatem pamiętać, aby nie przekazywać danych służących do logowania w serwisach internetowych. Nasze podejrzenia powinny również wzbudzać propozycje zainstalowania programu do zdalnego dostępu pulpitu.
Ryzykowne mogą być również piramidy finansowe. Przed przystąpieniem do inwestycji warto upewnić się czy w jej ramach nie ma systemu poleceń, polegającego na otrzymaniu bonusów w zamian za namówienie innych osób do inwestowania. Tego typu działanie nie podlega odrębnym sankcjom. W każdym przypadku bada się je pod kątem ewentualnego oszustwa (art. 286 Kodeksu karnego).
Do nadużyć może dochodzić także przy procesie „kopania”. Istnieją podmioty, które umożliwiają inwestowanie w kopalnie kryptowalut. Może się jednak zdarzyć, iż nie wykonują one swojej usługi pomimo opłacenia abonamentu.
W marcu 2021 r. Rzecznik Finansowy ostrzegał z kolei przed „kryptowalutowe” pożyczkami. – „Pożyczkobiorca rzekomo rezerwuje środki w kryptowalucie Bitcoin. Waluta wirtualna Bitcoin jest zamieniana na dolara amerykańskiego. Następnie dolar amerykański jest zamieniany na polskiego złotego. Środki w walucie polski złoty – zgodnie z zapisami umowy – powinny zostać udostępnione pożyczkobiorcy za pośrednictwem karty płatniczej przedpłaconej – informowała Paulina Tronowska, radca prawny w biurze Rzecznika Finansowego. Jej zdaniem taki sposób spełnienia świadczenia może stanowić fasadę dla rzeczywistych działań podmiotu.
Rządy państw a Bitcoin
W poszczególnych państwach status prawny bitcoina jest różnie regulowany.
Pierwszym krajem na świecie, który przyjął bitcoina jako oficjalną walutę we wrześniu stał się Salwador. Trudno jednak przewidzieć czy tym śladem pójdą również inne państwa.
Europejskie instytucje do walut wirtualnych odnoszą się z ostrożnością. Przed zagrożeniami związanym z walutami wirtualnymi ostrzegał konsumentów Europejski Urząd Nadzoru Bankowego. Urząd ten zwraca uwagę na poszczególne zagrożenia m.in. utratę pieniędzy. Powodem jest brak prawnych środków ochrony, które pokryją straty użytkownika w przypadku, gdy platforma ulegnie awarii lub zakończy działalność.
Bitcoin – czy to bezpieczne?
Jak wskazuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów każda z inwestycji wiąże się z ryzykiem. Tak jest też w przypadku inwestycji alternatywnych m.in. bitcoinów. Z tego powodu należy zachować ostrożność, ponieważ poza podmiotami, które działają legalnie, możemy też natrafić na strony wprowadzające w błąd.
Problem może pojawić się w szczególności w sytuacji, gdy działalność w zakresie kryptowalut jest prowadzona w różnych państwach, również poza Unią Europejską. Może się bowiem okazać, iż w przypadku sporu zastosowanie będą miały przepisy prawne innego państwa, a właściwym – sąd w innym kraju.
Przed rozpoczęciem inwestycji dobrze jest sprawdzić zakres naszych danych, jakie będzie trzeba podać oraz to czy będą bezpieczne.
Ponadto UOKiK radzi, by nie inwestować w systemy, których nie znamy czy nie rozumiemy. Na początku można zainwestować niewielką część kapitału i poczekać na wyniki. Warto też sprawdzić możliwości wycofania się z umowy i śledzić ostrzeżenia instytucji chroniących konsumentów.