Niedozwolone klauzule umowne
Istnienie niedozwolonych klauzul umownych wiąże się z obrotem konsumenckim. To bowiem w tym przypadku mamy najczęściej do czynienia z tzw. nierównością stron. W odróżnieniu od przedsiębiorcy, konsument nie dysponuje najczęściej doświadczeniem w danej dziedzinie i wiedzą prawną. Stąd też przepisy dotyczące klauzul abuzywnych (niedozwolonych) mają na celu ochronę równowagi i zapobiegania przyjmowaniu przez konsumenta niekorzystnych dlań zobowiązań umownych.
Zgodnie z art. 3851 Kodeksu cywilnego o niedozwolonych klauzulach umownych mówimy w sytuacji, gdy postanowienia umowy (nawet ustnej) kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przy tym rażąco naruszając jego interesy.
Pamiętaj o tej definicji jest istotne, gdyż w praktyce nie ma zamkniętego katalogu postanowień umownych, których stosowanie jest zabronione.
Zobacz: Klauzula niedozwolona nie musi być identyczna
Rejestr klauzul
Kodeks cywilny w art. 3853 zawiera przykładowy katalog kryteriów, na podstawie których można ocenić, czy dana klauzula jest niedozwolona. Niedozwolonymi są np. klauzule wyłączające (lub ograniczające) odpowiedzialność za szkody na osobie albo za brak wykonania lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
W umowie nie wolno też zawierać postanowień, które zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy bez jego zgody albo uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta, że będzie on w przyszłości zawierał dalsze umowy podobnego rodzaju.
Nie powinno się też np. pozbawiać wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia albo zastrzegać, że przedsiębiorca ma prawo do wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony bez wskazania ważnych przyczyn i zachowania stosownego terminu.
Sprawdź na stronie UOKiK
Nasze wątpliwości może rozwiać też lektura rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa UOKiK (znajdziemy go na stronie internetowej UOKiK). Pomocne są też w tej mierze raporty UOKiK dotyczące wzorców umów stosowanych przez poszczególne branże (np. turystyczną, edukacyjną, bankową, deweloperską). Możemy w nich znaleźć nie tylko zapisy podobne do tych, które wzbudziły nasze podejrzenia, lecz także argumentację prawną, dlaczego są one sprzeczne z prawem. Podobnej wiedzy dostarczy lektura uzasadnień wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (znajdziemy je na stronie internetowej UOKiK w zakładce „rejestr klauzul niedozwolonych”).
Na podstawie: uokik.gov.pl
Zobacz serwis: Prawa konsumenta