Czynność prawna - oświadczenie woli
Składnikiem koniecznym każdej czynności prawnej jest oświadczenie woli. Owe oświadczenie woli musi wywoływać skutek prawny w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Co do zasady czynność prawna wymaga więc działania zainteresowanej osoby.
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.
Dla wielu oświadczenie woli jest tożsame np. z podpisaniem umowy. Nie zawsze ów podpis pod umową jest jednak niezbędny do dokonania czynności prawnej. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 czerwca 2008r. (V CSK 6/2008) - brak na umowie podpisu jednej strony nie oznacza, że nie została ona skutecznie zawarta. Umowa może bowiem być zawarta w sposób konkludentny, tzn. dorozumiany. Skoro tak, sąd powinien zająć się jej postanowieniami i ocenić, czy należało ją wykonać, czy może były podstawy do uchylenia się od tego.
Analizując taki pogląd należy mieć jednak również na względzie formę czynności prawnej jaką ustawodawca zastrzega dla danej czynności. Właścicielem nieruchomości (budynku) nie można stać się poprzez złożenie oświadczenia woli w dowolnej formie, a sposób nabycia własności nieruchomości regulują przepisy kodeksu cywilnego, przewidując szczególną formę umowy – tj. w formie aktu notarialnego.
Zobacz: Zdolność sądowa a zdolność procesowa
Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.
Wykładając oświadczenie woli zawarte w umowie należy brać pod uwagę treść wszystkich jej postanowień, a nie jedynie fragmentu niejasnego oraz dążyć do nadania jej racjonalnego sensu, zgodnego z celem umowy i interesami stron. Przy takiej ocenie istotne są nie tylko okoliczności zawarcia umowy lecz również zachowanie stron już po jej zawarciu oraz sposób wykonania przez nie umowy, który może jednoznacznie przesądzać co było wolą stron, niejasno wyrażoną w tekście umowy.
Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło, składający je zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnych, chyba że co innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okoliczności.