Zgodnie z art. 509 kodeksu cywilnego - wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Umowa przelewu jest więc zawierana pomiędzy zbywcą wierzytelności (czyli cedentem) i nabywcą (czyli cesjonariuszem). Dłużnik nie jest więc stroną takiej umowy za wyjątkiem sytuacji gdy w umowie łączącej wierzyciela z dłużnikiem wyłączono możliwość przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią.
Forma umowy zbycia wierzytelności winna być adekwatna do formy wierzytelności. Zgodnie z art. 511 kc - jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony. Momentem przejścia wierzytelności jest moment zawarcia umowy (za wyjątkiem wierzytelności związanej z dokumentem na okaziciela i zabezpieczonej hipoteką).
Zbycie wierzytelności jest niedopuszczalne wówczas gdy wyłącza taką możliwość ustawa, zastrzeżenie umowne lub właściwość zobowiązania. Przelew wierzytelności nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji dłużnika. Do ustawowych zakazów zbycia wierzytelności należą:
- zakaz zbywania wierzytelności wynikających roszczeń wynikających z art. 444-448 kc.
- roszczeń związanych z prawem odkupu
- roszczeń związanych z prawem pierwokupu
- roszczeń związanych z umową dożywocia
Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Pomimo tego, że przelew wierzytelności nie powoduje pogorszenia sytuacji dłużnika – wywołuje również określone skutki w sferze jego sytuacji prawnej. Zgodnie z art. 512 kc - dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie.
Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Ponadto dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.
W art. 516 kodeksu cywilnego uregulowano odpowiedzialność. Przepis ten wprowadza odpowiedzialność zbywcy wierzytelności wobec nabywcy za to, że wierzytelność istnieje i że przelewa prawo w takim zakresie, w jakim jest ono skuteczne wobec dłużnika. Zbywca natomiast nie odpowiada wobec nabywcy za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu, chyba że taką odpowiedzialność przyjął na siebie w drodze osobnego porozumienia. Warunkiem otrzymania należności przez nabywcę długu jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi (wyrok SN z 12 lipca 2006 r., V CSK 187/06)