Jawność rozprawy w postępowaniu karnym

Łukasz Nysztal
Adwokat
rozwiń więcej
Prawo./ Fot. Fotolia
Przepisy kodeksu postępowania karnego wskazują, że zasadniczo wszystkie rozprawy karne są jawne – czyli dostępne dla wszystkich zainteresowanych osób. Jawność rozprawy trwa od chwili wywołania sprawy do chwili zamknięcia rozprawy i ogłoszenia wyroku (za wyjątkiem narady nad wyrokiem). W rozprawie biorą udział strony, ich obrońcy i pełnomocnicy, osoby będące świadkami, biegłymi oraz publiczność.

W charakterze publiczności na sali rozpraw mogą przebywać jedynie osoby pełnoletnie i nieuzbrojone. Wyklucza się również udział osób nietrzeźwych lub innych, których postawa nie licuje z godnością Sądu. Przewodniczący może zezwolić na obecność na rozprawie małoletnim oraz osobom obowiązanym do noszenia broni.

Zobacz: Zaskarżenie wyroku zaocznego w postępowaniu karnym

W art. 357 kpk w szczególny sposób uregulowano kwestię udziału w rozprawie przedstawicieli prasy lub telewizji. Mogą oni oczywiście przebywać na sali rozpraw w charakterze publiczności bez uzyskania żadnego szczególnego pozwolenia. Pozwolenie Sądu jest natomiast potrzebne na dokonywanie za pomocą aparatury utrwaleń obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy. Warunkiem udzielenia zgody jest przedstawienie od wykazania przez przedstawicieli prasy uzasadnionego interesu społecznego w rejestrowaniu rozprawy oraz dokonywanie tych czynności w taki sposób, że nie będzie utrudniać to prowadzenia rozprawy. Przeciwko zezwoleniu na nagrywanie rozprawy może natomiast przemawiać ważny interes uczestnika postępowania.

Zgoda na nagrywanie (wyłącznie rejestrowanie dźwięku) może być udzielona również stronie postępowania - jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania.
Reguła jawności rozprawy może zostać wyłączona. Wówczas rozprawa odbywa się niejawnie – czyli bez udziału publiczności.

Z mocy prawa niejawna jest rozprawa dotycząca:

  •  wniosku prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowanie środka zabezpieczającego,
  • sprawy o pomówienie lub znieważenie.

W przypadku spraw o pomówienie lub znieważenie „dysponentem” jawności rozprawy jest pokrzywdzony, który może złożyć wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie jawnym.
Art. 360 kpk określa natomiast sytuacje kiedy sąd przez wydanie postanowienia wyłącza jawność rozprawy.
Jawność rozprawy może być wyłączona w całości lub w części gdy mogłaby:

  •  wywołać zakłócenie spokoju publicznego,
  •  obrażać dobre obyczaje,
  •  ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy,
  •  naruszyć ważny interes prywatny.

Ponadto Sąd może wyłączyć jawność rozprawy na wniosek osoby składającej wniosek o ściganie lub jeżeli choćby jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat.

W razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie, oprócz osób biorących udział w postępowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego i oskarżonego. Jeżeli jest kilku oskarżycieli lub oskarżonych, każdy z nich może żądać pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie. Przewodniczący poucza obecnych o obowiązku zachowania w tajemnicy okoliczności ujawnionych na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności i uprzedza o skutkach niedopełnienia tego obowiązku. Rozpowszechnianie informacji z rozprawy prowadzonej z wyłączeniem jawności jest zagrożone karą do 2 lat pozbawienia wolności (art. 241 § 2 kk). 

Zobacz: Kodeks karny

Bez względu na to czy rozprawa odbywała się jawnie czy z wyłączeniem jawności – publikacja wyroku zawsze odbywa się jawnie. Natomiast wówczas, gdy jawność rozprawy została wyłączona chociażby w części, sąd może wyłączyć jawność rozprawy w czasie przedstawiania ustnie powodów wyroku.

Prawo
Dziennik.pl: Dwie rady dyrektora CKE na egzamin maturalny z matematyki 2024 r.
05 maja 2024

Dyrektor CKE udzielił dwóch rad maturzystom co do egzaminu z matematyki.

Nowelizacja: Specjalny zasiłek celowy bez kryterium dochodowego! Są niezadowoleni z tej zmiany
04 maja 2024

Niezadowolone są gminy - zarzucają rządowi, że przerzuca na nich koszt korzystnej dla obywateli zmiany.

Czy 3 maja trzeba iść do kościoła i jest to święto nakazane?
03 maja 2024

3 maja wypada święto kościelne Matki Bożej Królowej Polski. Czy 3 maja idzie się do kościoła i jest to święto nakazane?

Zewnętrzne zagrożenie bezpieczeństwa państwa. Prezydent skierował projekt ustawy do Sejmu
03 maja 2024

Prezydent RP Andrzej Duda skierował do Sejmu projekt ustawy o działaniach organów władzy państwowej na wypadek zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Projekt zakłada m.in. powołanie nowego Dowództwa Połączonych Rodzajów Sił Zbrojnych oraz likwidację niejasności w obszarach kompetencyjnych organów władzy publicznej.

Czy można robić grilla na balkonie w bloku? Jakie są przepisy?
02 maja 2024

Majówka zwykle zaczyna sezon na grillowanie. Co roku wracają te same pytania np. o to czy można robić grilla na balkonie w bloku? Jakie są przepisy? Sprawdźmy, czy można dostać mandat za grilla na balkonie.

Marszałek Hołownia: jestem absolutnie przekonany, że teraz idzie czas flagi
02 maja 2024

Te czasy flagi, bo jestem absolutnie przekonany, że teraz idzie czas flagi, pokazują, że jak mamy flagę to mamy siebie, nawzajem. Flaga była po to, żeby ludzie gromadzili się wokół; dzisiaj tego bycia ze sobą bardzo nam trzeba - powiedział marszałek Sejmu Szymon Hołownia w Dzień Flagi RP.

Matura 2024 r. Sprawdź czy rozwiążesz maturę z matematyki 2023 r. [Formuła 2023 r. arkusz egzaminacyjny CKE]
02 maja 2024

Sprawdź, czy rozwiążesz arkusz z matematyki z "Matura 2023 r."

Wreszcie podwyżki w samorządach. O 700 zł - 1000 zł [rozporządzenie, projekt]
02 maja 2024

Podwyżka wyniesie od  700 do 1000 zł. I dotyczy osób zarabiających do tej pory najmniej w samorządach.

100 zł dopłaty do prądu. Niezależnie od bonu energetycznego. Sprawdź, kto dostanie. Budżet to 30 mln zł.
05 maja 2024

100 zł dopłaty do prądu - to kolejna pomoc dla najbardziej potrzebujących związana ze wzrostem cen energii. Będzie przysługiwała niezależnie od bonu energetycznego. Celem jest zapobieganie rezygnacji z leczenia. PFRON przeznaczy na ten cel 30 mln złotych.

pokaż więcej
Proszę czekać...