Postępowanie karne
Pokrzywdzony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne w celu dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa.
Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa cywilnego, jeżeli:
1. powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne,
2. roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia,
3. powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną,
4. to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono,
5. po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego.
Zobacz również: Jak pisać pozwy o odszkodowanie?
Jeżeli pozew odpowiada warunkom formalnym, a nie zachodzą okoliczności wymienione powyżej, sąd orzeka o przyjęciu powództwa cywilnego.
W przypadku, gdy sąd odmówi przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawi je bez rozpoznania, powód cywilny może dochodzić swojego roszczenia w postępowaniu cywilnym.
Postępowanie cywilne
Wobec odmowy przez sąd przyjęcia powództwa lub pozostawienia go bez rozpoznania powód cywilny może realizować swoje roszczenia w procesie cywilnym.
Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w postępowaniu karnym.
Zobacz również: Prawa ofiary przestępstwa
Wniosek o naprawienie szkody
W przypadku gdy poszkodowany nie wystąpił z powództwem cywilnym, może złożyć wniosek o naprawienie szkody. Ma na to czas aż do czasu pierwszego przesłuchania go na rozprawie głównej. Taki wniosek może również złożyć prokurator.
Zamiast obowiązku naprawienia szkody sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego.