Czym jest odpowiedź na pozew o zachowek i jakie ma znaczenie procesowe? Co powinno zawierać takie pismo? Prezentujemy najważniejsze informacje i aktualne przepisy.
- Dlaczego odpowiedź na pozew o zachowek ma takie znaczenie?
- Jak wygląda odpowiedź na pozew o zachowek?
- Co może zawierać odpowiedź na pozew o zachowek? [Przykłady]
- Zachowek po zmianach. Ważne uprawnienie pozwanego
- Podsumowanie
Dlaczego odpowiedź na pozew o zachowek ma takie znaczenie?
Odpowiedź na pozew jest bardzo ważnym pismem w sprawach o zachowek. Przed jego sporządzeniem warto dokładnie zapoznać się z treścią pozwu i pouczeń sądu, które zawierają szereg istotnych informacji. Odpowiedź na pozew o zachowek sporządza się w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. To dość krótki czas, biorąc pod uwagę fakt, iż sprawy o zachowek często są dość skomplikowane. W wielu przypadkach w przygotowaniu takiej odpowiedzi niezbędna może okazać się pomoc profesjonalnego pełnomocnika: adwokata, radcy prawnego.
Niezłożenie odpowiedzi na pozew w wymaganym terminie będzie skutkowało uznaniem za przyznane twierdzeń powoda i możliwością wydania przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym.
Jak wygląda odpowiedź na pozew o zachowek?
Pamiętajmy, iż jest to pismo procesowe, dlatego powinno zawierać:
• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
• sygnaturę akt;
• wartość przedmiotu sporu;
• imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie rodzaju pisma;
• osnowę wniosku lub oświadczenia;
• w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników.
W odpowiedzi pozwany odnosi się do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez powoda.
Pismo składa się do sądu, który prowadzi sprawę w kilku egzemplarzach, najczęściej dwóch (jeden dla sądu, a drugi dla powoda).
Co może zawierać odpowiedź na pozew o zachowek? [Przykłady]
Trzeba podkreślić, iż każde pismo będzie tu inne, ponieważ odpowiada konkretnej sytuacji. To pozwany musi ocenić jakie argumenty w jego spawie są zasadne i jak je skutecznie udowodnić.
Ważnym zarzutem, jaki może podnieść strona pozwana jest przedawnienie roszczenia. Zgodnie z art. 1007 k.c. roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Z kolei roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Kwestią, którą można podnosić w piśmie jest inny niż dochodzony udział w majątku spadkowym. Przykładowo, powód domaga się 2/3 wartości udziału spadkowego chociaż nie jest osobą małoletnią ani trwale niezdolną do pracy. Warto pamiętać, iż na wysokość zachowku i zasadność roszczenia wpływają też otrzymane przez powoda od spadkodawcy określone darowizny.
Niektórzy powołują się na zasady współżycia społecznego. W orzecznictwie sądów panuje pogląd, iż rzeczywiście w wyjątkowych sytuacjach sąd może obniżyć wysokość zachowku w oparciu o art. 5 Kodeksu cywilnego. O tym czy takie obniżenie zachowku jest możliwe decyduje sąd.
„W orzecznictwie i doktrynie dopuszcza się możliwość obniżenia wysokości należnego zachowku na podstawie art. 5 k.c., zwłaszcza przy uwzględnieniu klauzuli zasad współżycia społecznego. Zastosowanie art. 5 k.c. w sprawach o zachowek powinno mieć miejsce wyjątkowo, gdyż prawa osoby uprawnionej do zachowku służą urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca miał wobec najbliższych. Zastosowanie art. 5 k.c. nie jest wykluczone także do spadkowych praw podmiotowych. Ocena, czy żądanie sumy zachowku stanowi nadużycie prawa nie powinna pomijać, że prawa osoby uprawnionej do zachowku służą urzeczywistnieniu obowiązków moralnych jakie spadkodawca miał wobec najbliższych. Za Sądem Okręgowym wskazać należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziły wyjątkowe okoliczności uzasadniające obniżenie zachowku należącego powodowi. Postępowanie dowodowe wykazało, iż powód mieszkający na tej samej nieruchomości co spadkodawczyni przez okres kilku lat przed śmiercią zaniechał jakiegokolwiek kontaktu z matką” – uzasadniał przykładowo Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 29 grudnia 2023 r. (I ACa 90/22).
Może się zdarzyć, iż powód domaga się zachowku, chociaż został skutecznie wydziedziczony przez spadkodawcę.
Warto podkreślić, iż są to tylko przykładowe sytuacje, na które powinien zwrócić uwagę pozwany, formułując swoje pismo.
Zachowek po zmianach. Ważne uprawnienie pozwanego
22 maja 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego, która wprowadziła art. 997 [1] . Przepis ten przypieczętowuje niejako dotychczasowe orzecznictwo sądów.
Po zmianach obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku może żądać odroczenia terminu jego płatności, rozłożenia go na raty, a w wyjątkowych przypadkach - jego obniżenia, przy uwzględnieniu sytuacji osobistej i majątkowej uprawnionego do zachowku oraz obowiązanego do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.
Pozwany może takie wnioski formułować w odpowiedzi na pozew. Jednak o tym czy możliwe jest obniżenie wysokości zachowku lub rozłożenie na raty zdecyduje sąd, biorąc pod uwagę sytuację obu stron.
Przepisy nie określają tu o jaką konkretnie sytuację majątkową i osobistą chodzi. Dlatego każdy przypadek oceniany jest indywidualnie. Jako przykładowe sytuacje można tu wskazać:
- brak środków pieniężnych na jednorazową zapłatę zachowku;
- dysproporcję majątków powoda i pozwanego;
- zły stan zdrowia, niepełnosprawność, niezdolność do pracy itp.
W przypadku rozłożenia na raty roszczenia z tytułu zachowku terminy ich uiszczenia nie mogą przekraczać łącznie pięciu lat. Trzeba pamiętać, iż w razie ustania okoliczności uzasadniających obniżenie zachowku obowiązany z tytułu zachowku na wniosek osoby uprawnionej do zachowku zwraca uprawnionemu do zachowku sumę pieniężną, o którą obniżono zachowek. Zwrotu sumy pieniężnej nie można żądać po upływie pięciu lat od dnia obniżenia zachowku.
Podsumowanie
W interesie pozwanego jest, aby odnieść się do wniosków powoda i jak najlepiej uzasadnić oraz udowodnić swoje twierdzenia. Z tego powodu odpowiedź na pozew o zachowek warto sporządzić starannie i w zakreślonym przez sąd terminie.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2025 r., poz. 1071);
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 1568; ost. zm. Dz. U. z 2025 r., poz. 1172).
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki. Prawidłowe zapisy. Przykładowe wzory