Emerytura dla kobiet po urodzeniu dziecka w 2025 i 2026 r. Jak ZUS liczy lata po urlopie macierzyńskim?
REKLAMA
REKLAMA
Wiele kobiet traci składki emerytalne po urlopie macierzyńskim i powrocie do pracy. Z powodu błędnych naliczeń ZUS i pracodawców, Twoja przyszła emerytura może być niższa. ZUS nie skoryguje tego automatycznie. Musisz wziąć sprawy w swoje ręce: sprawdź, co musisz zweryfikować u pracodawcy, by odzyskać pełne składki i zabezpieczyć swoją finansową przyszłość.
- Zagrożenie 1: Brak pełnych składek po urlopie macierzyńskim
- Zagrożenie 2: ZUS a umowa zleceniaskładki
- Jak zabezpieczyć swoją przyszłość? Taktyka dla zleceniobiorcy
Współczesny rynek pracy coraz rzadziej opiera się na tradycyjnej umowie o pracę. Urlopy rodzicielskie, elastyczne godziny i umowy cywilnoprawne stały się normą. Choć dają one swobodę, kryją też poważne pułapki w systemie ubezpieczeń społecznych. ZUS, zaprojektowany pod sztywne ramy etatu, działa inaczej w nietypowych sytuacjach. Brak wiedzy o tych mechanizmach może w przyszłości kosztować Cię tysiące złotych w postaci niższej emerytury, a także pozbawić prawa do zasiłków.
REKLAMA
REKLAMA
Zagrożenie 1: Brak pełnych składek po urlopie macierzyńskim
Urlop macierzyński i rodzicielski to okresy, w których ZUS automatycznie opłaca za Ciebie składki emerytalne i rentowe. Dzieje się to na podstawie wypłacanych zasiłków. Problem pojawia się w momencie powrotu do pracy, zwłaszcza jeśli jest to powrót na część etatu. Wiele kobiet zakłada, że ich ubezpieczenie jest automatycznie wznawiane w pełnym wymiarze, co jest dalekie od prawdy. Błędy w dokumentacji kadrowej lub nieporozumienia, a także świadomy powrót na niepełny etat, prowadzą do powstawania luk w opłacaniu składek. A te luki mają potężne, długofalowe konsekwencje.
Długofalowe konsekwencje. Kalkulacja utraconej emerytury
Luka w opłacaniu składek, nawet kilkumiesięczna, może mieć dramatyczne konsekwencje dla wysokości Twojej przyszłej emerytury. Składki emerytalne gromadzone są na Twoim koncie w ZUS. Wysokość przyszłej emerytury zależy od sumy wpłaconych składek. Jeśli przez kilka lat pracujesz na pół etatu, Twój kapitał rośnie dwukrotnie wolniej niż u osoby zatrudnionej na pełny etat. Przez kilkadziesiąt lat, taka drobna różnica zamieni się w utratę dziesiątek tysięcy złotych z emerytury.
Utrata kapitału po urlopie rodzicielskim (powrót na pół etatu)
Pani Beata po urlopie rodzicielskim wróciła do pracy na okres 5 lat na 1/2 etatu.
Pensja na 1/2 etatu: 2500 zł brutto (zakładamy, że na pełnym etacie zarabiałaby 5000 zł brutto).
Założenie (dla uproszczenia): Różnica w składce emerytalnej to ok. 9,76% x 2500 zł = 244 zł składki niższej miesięcznie.
Długofalowe konsekwencje:
W ciągu 5 lat Pani Beata zgromadziła w ZUS kapitał niższy o około 17 000 zł (przy uwzględnieniu waloryzacji). Ta utrata kapitału przełoży się na niższą emeryturę o około 70 zł miesięcznie. Przez 20 lat pobierania emerytury strata wyniesie już ponad 16 800 zł.
Urlop wychowawczy bez prawa do składek (dobrowolna przerwa)
Pani Joanna po wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego zdecydowała się wziąć 3 lata urlopu wychowawczego bez prawa do opłacania składek emerytalnych z budżetu państwa (ponieważ np. przekroczyła limit dochodowy na dziecko lub ten okres nie był doliczany do emerytury). Jej potencjalne zarobki wynosiły 4000 zł brutto.
Długofalowe konsekwencje:
W tym okresie nie następuje odkładanie składek ani nie jest odkładany kapitał – jej konto w ZUS pozostaje zamrożone. Brak składek za 3 lata to utrata kapitału o wartości około 28 000 zł. Luka ta spowoduje obniżenie jej miesięcznej emerytury o około 115-130 zł. W skali 20 lat pobierania emerytury, jej całkowita strata przekroczy 30 000 zł, nie licząc utraconych lat stażu pracy, które mogłyby pozytywnie wpłynąć na kapitał początkowy.
REKLAMA
Przejście z umowy o pracę na umowę zlecenie (zmiana formy zatrudnienia)
Pani Karolina, po 2-letnim macierzyńskim/rodzicielskim, aby zachować elastyczność, zrezygnowała z umowy o pracę i przez 4 lata pracowała dla byłego pracodawcy wyłącznie na umowie zleceniu z pensją 5500 zł brutto. Wcześniej, na etacie, zarabiała 5500 zł brutto.
Długofalowe konsekwencje:
Na umowie o pracę składki są obowiązkowe od całości wynagrodzenia. Na umowie zlecenia składki są opłacane inaczej i często bywają niższe (np. gdy zleceniobiorca jest jednocześnie studentem lub ma inny tytuł do ubezpieczenia, co w tym przypadku wykluczyliśmy). Ponadto, w przeciwieństwie do umowy o pracę, na zleceniu Pani Karolina nie miała gwarancji stabilnej podstawy, a jej ZUS był w całości uzależniony od wysokości wypłat. Często zdarza się, że przerwy między zleceniami nie są objęte składkami. Zakładając 10% luki w opłacaniu składki (mniej miesięcy pracy, mniejsza podstawa w niektórych miesiącach) w ciągu 4 lat – Pani Karolina utraciła około 10 000 zł kapitału. Przez 20 lat na emeryturze strata ta wyniesie około 20 000 zł. Najważniejszą konsekwencją jest jednak brak stabilności składkowej, co jest pułapką dla wielu powracających matek.
Wszystkie te przykłady dobitnie pokazują, że każda luka w ubezpieczeniu przekłada się bezpośrednio na przyszłe, niższe świadczenie emerytalne, a kwoty te, zsumowane w skali 20 lat pobierania emerytury, stają się znaczne.
Praktyczny poradnik dla mam. Jak dbać o składki emerytalne?
Aby mieć pewność, że Twoje składki są prawidłowo opłacane, musisz regularnie monitorować swoje konto. To proste i nie wymaga wychodzenia z domu.
1. Platforma PUE ZUS: To Twoje główne narzędzie. Po zalogowaniu się na swoje konto, wejdź w zakładkę "Ubezpieczony" i wybierz "Informacja o stanie konta". Tam możesz sprawdzić, jakie składki za Ciebie opłacono. Upewnij się, że za każdy miesiąc, w którym pracowałaś, widnieje wpłata i że jest ona zgodna z Twoimi zarobkami. Jeśli widzisz niższe kwoty, to znak, że dzieje się coś niedobrego.
2. Rozliczenie roczne: Raz w roku ZUS udostępnia szczegółowe rozliczenie Twojego konta. Sprawdź, czy kwoty w dokumencie zgadzają się z Twoimi wynagrodzeniami i czy wszystkie miesiące są prawidłowo ubezpieczone.
3. Rozmowa z pracodawcą: Jeśli zauważysz nieprawidłowości, nie bój się porozmawiać z działem kadr. Poproś o wyjaśnienie, dlaczego Twoje składki są niższe, niż powinny, i w razie potrzeby zażądaj złożenia korekty w ZUS. Pracodawca ma obowiązek złożyć do ZUS nowy dokument rozliczeniowy, który poprawi błąd i doprowadzi do opłacenia zaległych składek.
Zagrożenie 2: ZUS a umowa zleceniaskładki
W przeciwieństwie do umowy o pracę, gdzie składki opłaca się od pełnej pensji, w przypadku umów-zleceń obowiązują specyficzne zasady. Wiele osób nie wie, że to, od jakiej kwoty są opłacane ich składki emerytalne, ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla wysokości emerytury, ale i dla prawa do zasiłków chorobowych czy macierzyńskich.
Zbieg tytułów do ubezpieczenia. Podstawa wymiaru składek emerytalnych
Najważniejszą kwestią jest podstawa wymiaru składek emerytalnych. Zgodnie z prawem, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe tylko z jednej umowy zlecenia, aż do wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Problem pojawia się, gdy masz "zbieg tytułów do ubezpieczenia", czyli gdy pracujesz na kilku umowach zleceniach jednocześnie. W takim przypadku, jeśli z pierwszej umowy zarabiasz już minimalną pensję (lub więcej), z każdej kolejnej umowy zlecenia pracodawca ma obowiązek opłacać tylko składkę zdrowotną. Składki emerytalne i rentowe, które są tak ważne dla Twojej przyszłości, nie są już odprowadzane. W efekcie, mimo że Twoje faktyczne dochody rosną, Twój kapitał emerytalny w ZUS stoi w miejscu.
Skutki braku zbiegu. Pułapki dla zasiłków
Nieopłacanie pełnych składek emerytalnych ma poważne konsekwencje nie tylko dla emerytury, ale i dla prawa do świadczeń w razie choroby lub macierzyństwa. Zasiłki chorobowe i macierzyńskie są obliczane na podstawie kwoty, od której odprowadzane były składki emerytalne i rentowe. Jeśli Twoje składki są minimalne lub niepełne, Twoje przyszłe zasiłki także będą niższe, niezależnie od Twoich realnych dochodów.
Zmiana zatrudnienia na umowę zlecenie tuż przed macierzyńskim
Pani Aneta po wygaśnięciu umowy o pracę na czas określony, kontynuuje współpracę z firmą na umowie-zleceniu z pensją 6000 zł brutto, ponieważ planuje drugą ciążę. Pracodawca opłaca jej składki ZUS od pełnej kwoty, ale Pani Aneta nie miała czasu zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na Zleceniu i zaszła w ciążę.
Pensja na Zleceniu: 6000 zł brutto.
Brak ubezpieczenia chorobowego: Pani Aneta nie opłaca dobrowolnej składki chorobowej, a bez niej nie ma prawa do żadnego zasiłku.
Skutki dla zasiłku macierzyńskiego:
Brak świadczenia: Pani Aneta nie otrzyma zasiłku macierzyńskiego z ZUS, mimo że jej składki emerytalne i rentowe są opłacane. Brak ubezpieczenia chorobowego wyklucza to świadczenie.
Ważne: Jeśli Pani Aneta miałaby opłacone dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, podstawa zasiłku byłaby obliczana od 6000 zł, co dałoby jej świadczenie w wysokości ok. 4900 zł miesięcznie.
Zaniżona podstawa w działalności i krótki okres opłacania wyższej składki
Pani Magda, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą (B2B), opłacała przez lata minimalne składki. Dowiadując się o ciąży, podwyższyła podstawę wymiaru składek do maksymalnego pułapu (ok. 19 000 zł) na kilka miesięcy przed porodem, aby uzyskać wyższy zasiłek.
Podstawa składek przed ciążą: 4700 zł (minimalna).
Podstawa podniesiona: 19 000 zł.
Skutki dla zasiłku macierzyńskiego:
Zaniżona podstawa zasiłku: ZUS ustali podstawę zasiłku jako średnią z ostatnich 12 miesięcy opłacania składek.
Utrata miesięczna: Mimo podniesienia podstawy, zasiłek będzie obniżony przez minimalne składki z wcześniejszych miesięcy. Zamiast spodziewanych 15 000 zł netto, Pani Magda otrzyma świadczenie wynoszące np. 8000–9000 zł, ponieważ ZUS uśredni jej całą roczną podstawę, a nie tylko tę najwyższą.
Powrót na niski etat po urlopie wychowawczym (Luka w kapitale zasiłkowym)
Pani Lidia po 3 latach urlopu wychowawczego (w trakcie którego składki były opłacane przez budżet od minimalnej podstawy, lub nie były wcale) wraca do firmy na 1/4 etatu z pensją 1500 zł brutto. Po 6 miesiącach dowiaduje się o trzeciej ciąży.
Pensja po powrocie: 1500 zł brutto.
Podstawa składek z okresu przed: Bardzo niska (okres wychowawczego) lub niereprezentatywna.
Skutki dla zasiłku macierzyńskiego:
Podstawa zasiłku: Zasiłek zostanie obliczony tylko od 1500 zł brutto z ostatniego etatu (plus ewentualna niska podstawa z okresu tuż przed wychowawczym, jeśli był to ten sam pracodawca).
Niskie świadczenie: Pani Lidia otrzyma zasiłek macierzyński wynoszący około 1200-1300 zł miesięcznie, ponieważ podstawa jej składek została drastycznie zredukowana przez powrót na minimalny wymiar pracy. Jest to finansowa pułapka dla mam, które próbują wrócić do pracy na symboliczny wymiar, a jednocześnie planują powiększenie rodziny.
Jak zabezpieczyć swoją przyszłość? Taktyka dla zleceniobiorcy
Jest kilka sposobów, aby uniknąć tej pułapki i świadomie budować swoją przyszłość.
1. Negocjuj z pracodawcą: Możesz poprosić swojego pracodawcę, aby odprowadzał składki od pełnej kwoty wynagrodzenia, nawet jeśli nie jest to obowiązkowe. Wiele firm, chcąc zatrzymać wartościowego pracownika, zgodzi się na taki krok.
2. Dobrowolne ubezpieczenie: Istnieje możliwość dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego, dzięki któremu możesz opłacić dodatkowe składki, aby zwiększyć przyszłą emeryturę. Możesz także dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, aby w razie choroby mieć prawo do pełnego zasiłku.
3. Sprawdź umowę: Przed podpisaniem umowy zlecenia, dokładnie przeczytaj ją pod kątem ubezpieczeń. Upewnij się, że wiesz, od jakiej kwoty będą opłacane Twoje składki. Warto również dbać o to, aby Twoja pierwsza umowa, z której opłacane są pełne składki, była opiewana na jak najwyższą kwotę.
Niezależnie od tego, czy pracujesz na niepełny etat po urlopie macierzyńskim, czy na umowę-zlecenie, ZUS wymaga od Ciebie aktywnego podejścia. Musisz sam kontrolować swoje składki i rozumieć, od jakiej kwoty są opłacane, aby uniknąć przykrych niespodzianek na emeryturze. Twoja przyszłość finansowa zależy w dużej mierze od tego, na ile świadomie podchodzisz do swoich ubezpieczeń.
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497)
• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1656)
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2024 r. poz. 195)
• Kodeks Pracy (Dz.U. z 2024 r. poz. 1450)
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2024 r. poz. 1610)
Potwierdź zapis
Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.
Coś poszło nie tak
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
REKLAMA