Zgodnie z Kodeksem cywilnym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Jest to zasada, od której przepisy przewidują wyjątki.
- Niektóre prawa i obowiązki związane ze spadkodawcą
- Prawa i obowiązki przechodzące na oznaczone osoby
- Co jeszcze nie wejdzie do spadku?
Niektóre prawa i obowiązki związane ze spadkodawcą
Nie należą bowiem do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą.
Przykładowo, na spadkobierców zobowiązanego nie przechodzi obowiązek alimentacyjny, jaki ciążył na spadkodawcy. Przyjmuje się, iż z chwilą śmierci rodzica wygasa również prawo do samych świadczeń alimentacyjnych. Do spadku jako długi spadkowe wchodzą jednak przysługujące uprawnionemu dziecku do chwili śmierci rodzica raty alimentacyjne.
Innym przykładem jest zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.
Dziedziczeniu nie podlega również prawo dożywocia. Wygasa ono wraz ze śmiercią osoby uprawnionej (dożywotnika). Inaczej jest jednak, w sytuacji, gdy umiera właściciel nieruchomości. W takim przypadku prawa i obowiązki wynikające z umowy dożywocia przejmują spadkobiercy.
Prawa i obowiązki przechodzące na oznaczone osoby
Do spadku nie należą też prawa i obowiązki, które z chwilą śmierci zmarłego przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami.
Tak jest w przypadku dyspozycji wkładem na wypadek śmierci. Przepisy Prawa bankowego umożliwiają polecenie bankowi dokonania po śmierci wypłaty z rachunku wskazanym osobom określonej kwoty pieniężnej. Takimi osobami mogą być: małżonek, wstępny, zstępny lub rodzeństwo. W ten sposób wypłacona kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
Innym przykładem może być zapis windykacyjny. To instytucja prawa spadkowego, która umożliwia spadkodawcy przekazanie określonego przedmiotu wybranej osobie. Takie postanowienie zawiera się w testamencie notarialnym. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
- rzecz oznaczona co do tożsamości;
- zbywalne prawo majątkowe;
- przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
- ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności;
- ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.
Co jeszcze nie wejdzie do spadku?
Warto nadmienić, iż w skład spadku nie wchodzą również obowiązki spadkodawcy o charakterze publicznoprawnym (np. obowiązek zapłaty grzywny). Na spadkobierców nie przechodzą też prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 1610; ost. zm. Dz.U. z 2023 r., poz. 1933)