- Czym jest stawka WIBOR?
- W jaki sposób WIBOR wpływa na oprocentowanie kredytu?
- WIBOR w umowach kredytowych - dlaczego nie ma uzasadnienia?
- Podważenie wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych - możliwe kierunki działania
Czym jest stawka WIBOR?
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to stawka referencyjna stóp procentowych funkcjonująca na polskim rynku międzybankowym. Innymi słowy, można powiedzieć, że jest to oprocentowanie pożyczek udzielanych bankom przez inne banki. Wskaźnik referencyjny WIBOR wyznaczany jest jako średnia arytmetyczna wielkości tego oprocentowania. Dane do obliczeń pochodzą z 10 banków w Polsce - największych pod względem aktywów. Ich zarządzaniem i przetwarzaniem zajmuje się tzw. administrator wskaźnika - obecnie jest to GPW Benchmark S.A.
Najczęściej używa się wskaźników WIBOR 1M, 3M, 6M lub 12M. Oznaczenia tenawiązują do jednego miesiąca, kwartału, połowy roku i roku, czyli czasu, kiedy powinno nastąpić przeszacowanie oprocentowania.
W jaki sposób WIBOR wpływa na oprocentowanie kredytu?
Oprocentowanie kredytów i pożyczek oferowanych przez banki składa się ze stawki WIBOR, jako kosztu pozyskania kapitału, oraz marży banku. Marża banku jest kwotą stałą i nie ulega zmianom. To koszt, który pokrywa kredytobiorca z tytułu świadczenia usługi kredytowej. WIBOR natomiast jest zmienną stawką referencyjną i to ona wpływa jednocześnie na zmianę wartości raty kredytowej w kredytach zmiennoprocentowych.
W tym roku wiele osób posiadających kredyt ze zmiennym oprocentowaniem, uwzględniającym wskaźnik WIBOR, doświadcza trudności z systematycznym regulowaniem zobowiązań wobec banków. Wskaźnik referencyjny rośnie dziś szybciej niż stopy procentowe, co sprawia, że raty kredytowe szybują w górę.
WIBOR w umowach kredytowych - dlaczego nie ma uzasadnienia?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, wskaźnik referencyjny WIBOR jest obliczany na podstawie transakcji zawieranych między bankami. Jednak od czasu globalnego kryzysu, spowodowanego upadkiem banku inwestycyjnego Lehman Brothers w 2008 r., nastąpiło załamanie na rynku transakcji międzybankowych i ich ilość drastycznie spadła. Na jakiej podstawie zatem obliczany jest dzisiaj wskaźnik referencyjny?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy wrócić do art. 11 rozporządzenia BMR, który mówi, że danymi wejściowymi dla obliczenia wskaźnika referencyjnego powinny być dane dotyczące rzeczywiście zawieranych na rynku transakcji. Natomiast w przypadku, gdyby nie można było pozyskać takich danych, wyjątkowo administrator może opierać się na danych szacunkowych. Z tego względu w praktyce przekazywane codziennie dane do wyznaczenia indeksu WIBOR oparte są o „oferty” banków na lokowanie depozytów w innych bankach. Oznacza to, że uzależnienie warunków oprocentowania kredytów, zawieranych z konsumentami i przedsiębiorcami, od wskaźnika WIBOR nie ma obecnie realnego uzasadnienia. Transakcje międzybankowe, które są podstawą jego ustalania, stanowią jedynie niewielki procent finansowania banków. W dzisiejszych czasach opiera się ono głównie na transakcjach z klientami detalicznymi i na emisji papierów dłużnych.
Podważenie wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych - możliwe kierunki działania
Podobnie jak frankowicze, dziś złotówkowicze mogą złożyć pozew sądowy przeciwko bankom. Pierwszy wpłynął już w lutym 2022 r. do Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie ustalania i wysokości wskaźnika WIBOR. Jakie kierunki działania mogą obrać kredytobiorcy złotówkowi?
Pierwszym z rozwiązań jest unieważnienie umowy kredytowej. W takiej sytuacji jest ona traktowana, jakby nigdy nie została zawarta. Skutkiem powziętego działania będzie konieczność wzajemnego rozliczenia stron. Bank zostanie zobowiązany do oddania kredytobiorcy wszystkich wpłaconych środków, a kredytobiorca do zwrotu kwoty otrzymanego kredytu - ale jedynie wypłaconego przez bank kapitału, bez odsetek, prowizji i opłat. Unieważnienie umowy będzie także podstawą do wykreślenia hipoteki.
Kredytobiorcy złotówkowi mogą rozważyć pozostanie przy obecnej umowie przy jednoczesnym usunięciu z niej wskaźnika WIBOR. W tym przypadku oprocentowanie kredytu zostanie obniżone do poziomu zawartej w umowie stałej marży banku (na ogół to ok. 1% - 3%). Dzięki temu zmniejszy się oprocentowanie kredytu i pozostanie ono stałe przez cały okres kredytowania. Natomiast wpłacona dotyczaczas część odsetek, wynikająca ze stawki WIBOR, zostanie zaliczona na poczet spłaty kapitału.
Ostatnią możliwą praktyką jest ustalenie poziomu WIBOR z dnia podpisania umowy na cały okres kredytowania. To korzystne rozwiązanie w przypadku umów kredytowych zawieranych w czasie niskich wartości indeksów WIBOR 3M i WIBOR 6M. Posiadacz takiego kredytu zyska gwarancję stałej raty przez cały czas trwania kredytu oraz możliwość zaliczenia nadpłaconych dotychczas odsetek, wynikających ze wzrostu stawek, na poczet spłaty kapitału.