Umowny tryb zniesienia współwłasności nie został uregulowany odrębnie w przepisach prawa cywilnego, co z kolei oznacza, iż w takiej sytuacji zastosowanie znajdą ogólne zasady prawa cywilnego, dotyczące czynności prawnych.
Zniesienie współwłasności decyzją wszystkich współwłaścicieli
Niewątpliwie niezbędne jest w tym wypadku zawarcie umowy poprzez złożenie przez wszystkich współwłaścicieli zgodnych oświadczeń woli i to zarówno w zakresie samego zamiaru zniesienia współwłasności, jak i w zakresie sposobu owego zniesienia.
Brak oświadczenia woli jednego ze współwłaścicieli nie może zostać zastąpiony poprzez orzeczenie sądu wydane chociażby w trybie przepisów o zarządzie rzeczą wspólną.
Jak znieść współwłasność
W przepisach kodeksu cywilnego zostały wskazane i uregulowane (głównie na użytek postępowania sądowego) trzy sposoby zniesienia współwłasności, a mianowicie:
- podział rzeczy wspólnej;
- przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli (ze spłatą pozostałych);
- sprzedaż rzeczy wspólnej i podział ceny uzyskanej ze sprzedaży.
Przy umownym zniesieniu współwłasności strony mogą swobodnie korzystać ze wskazanych powyżej sposobów, mogą również je modyfikować oraz posługiwać się innymi środkami służącymi likwidacji stosunku współwłasności.
Współwłasność nieruchomości
Jeżeli przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość, wówczas dla ważności takiej umowy wymagana będzie forma aktu notarialnego, stosownie do regulacji przepisu art. 158 kodeksu cywilnego.
Dokonując umownego zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze podziału przed notariuszem konieczne jest przedłożenie decyzji administracyjnej zatwierdzającej projekt podziału nieruchomości.
Jednocześnie przy umownym zniesieniu współwłasności w formie aktu notarialnego, należy liczyć się z dodatkowymi kosztami związanymi z taksą notarialną, której wysokość uzależniona jest od wartości przedmiotu umowy (maksymalną wysokość taksy reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie stawek taksy notarialnej Dz.U.04.148.1564).
Zniesienie współwłasności opodatkowane
Jednocześnie, na podstawie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, pobierany jest podatek od umowy zniesienia współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Podstawę opodatkowania stanowi wówczas wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności.
Stawka podatku od umowy o zniesienie współwłasności wynosi (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych):
- przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%;
- przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1 %.
Obowiązek zapłaty podatku ciąży solidarnie na wszystkich osobach będących stronami umowy. W związku z faktem, iż umowa o zniesienie współwłasności nieruchomości ma formę aktu notarialnego, płatnikiem tego podatku jest notariusz, na którym ciąży obowiązek odprowadzenia pobranego podatku na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego.
Iwona Zygmunt
www.wtzkancelaria.pl