Każdą umowę można zawrzeć w formie aktu notarialnego. Nie każda jednak dla swojej ważności tego wymaga. Na przykład umowę użyczenia można zawrzeć w formie aktu notarialnego ale nie trzeba. Natomiast małżeńską umowę majątkową (intercyzę) można podpisać tylko przed notariuszem. Warto o tym wiedzieć zanim zawrze się umowę.
Kiedy iść do notariusz
U notariusz obowiązkowo należy sporządzić następujące umowy:
- umowa sprzedaży nieruchomości (działki, mieszkania),
- umowa darowizny nieruchomości,
- umowa majątkowa małżeńska (intercyza),
- umowa o ustanowienie odrębnej własności lokalu,
- umowa o podział spadku, gdy w jego skład wchodzi nieruchomość,
- umowa oddania gruntu w użytkowanie wieczyste,
- umowa zbycia spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu,
- umowa przekształcająca spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu we własność,
- umowa spółki partnerskiej,
- umowa spółki komandytowej,
- umowa spółki komandytowo-akcyjnej,
- umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- statut spółki akcyjnej,
- pełnomocnictwo dla czynności wymagającej dla swej ważności aktu notarialnego (np. pełnomocnictwo do sprzedaży nieruchomości, pełnomocnictwo do ustanowienia odrębnej własności lokalu).
W polskim prawie nie ma zbyt wielu umów, które należy zawrzeć u notariusza. Pamiętać trzeba jednak, że zawarcie w/w umów w innej formie niż akt notarialny powoduje nieważność takiej umowy.
Jak jednak wspomniałem na wstępie u notariusza można zawrzeć każdą umowę. Daje to pewność, że umowa jest sporządzona właściwie i zawiera wszystkie konieczne postanowienia. Warto jednak wiedzieć, że większość umów do swej ważności nie wymaga aktu notarialnego. I zawarcie ich w innej formie nie powoduje ich nieważności.
Dlaczego u notariusza
Notariusz jest osobą posiadającą wykształcenie prawnicze, musi on również odbyć aplikację notarialną. Na koniec natomiast zdać egzamin. Wszystko to powoduje, że taka osoba ma odpowiednią wiedzę i wykształcenie, zna przepisy prawa i wie jak je stosować.
Dlatego też przed nimi zawiera się najistotniejsze dla obrotu prawnego umowy. Polski ustawodawca stoi na stanowisku, że najważniejsze umowy muszą być spisywane przez osobę posiadającą stosowne kompetencje. Ma to przeciwdziałać błędom i przeinaczeniom. A przy okazji notariusz ma dbać o interes stron umowy. Nie może dopuścić do tego aby strona została oszukana czy wykorzystana.
Opłaty
Każda wizyta u notariusza generuje koszty. Sporządzenie bowiem każdej z czynności kosztuje. Niestety dla osób stających do aktu są to dosyć duże pieniądze. Są one bowiem w wielu przypadkach uzależnione od wartości dokonywanej czynności. Dlatego też gdy sprzedajemy nieruchomość wartą 2 miliony złotych zapłacimy więcej niż gdy sprzedajemy mieszkanie o wartości 300 tyś..
Przed podpisaniem umowy u notariusza warto zapytać ile będzie kosztowała dana czynność. Notariusz powinien udzielić takiej informacji.
Warto wiedzieć także, że istnieje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, które określa maksymalną wysokość taksy notarialnej. W związku z tym notariusz nie może wziąć za czynność więcej pieniędzy niż określa to rozporządzenie. Notariusze nie muszą jednak stosować stawek maksymalnych, mogą dawać upusty i rabaty. Po za tym ceny z notariuszem można negocjować.
Jak zachować się u notariusza
Na początku trzeba wybrać notariusza. Można tego dokonać ze względu na różne kryteria. Można skorzystać z usług tego do którego ma się najbliżej, czy też tego u którego są najniższe ceny.
Gdy już wybierzemy notariusza, należy się do niego udać na rozmowę. Podczas niej opowiedzieć o tym jaką umowę chce się podpisać, czyli jakie są ustalenia stron. Wtedy też warto dostarczyć wszystkie niezbędne dokumenty (m.in. odpis z księgi wieczystej, odpis z Krajowego Rejestru Sądowego, postanowienie o nabyciu spadku, zaświadczenie o zapłacie podatku od spadku, mapy itd.). O tym jakie dokumenty dostarczyć poinformuje notariusz.
Notariusz zbiera informacje i analizuje dokumenty. Na tej podstawie sporządza projekt aktu notarialnego. Projekt ten rozsyła (najczęściej drogą mailową) do stron z prośbą o aprobatę. Następnie wyznacza termin podpisania aktu.
Na podpisanie aktu stawiają się wszystkie osoby wymienione w akcie. Muszą one posiadać dowody osobiste (lub inne dokumenty stwierdzające tożsamość). Notariusz zaprasza przybyłych do swojego gabinetu, gdzie odczytuje treść aktu notarialnego. Tłumaczy przy tej okazji jego treść i odpowiada na pytania stron. Po odczytaniu, akt jest podpisywany przez strony i notariusza.
Oryginał aktu jest przechowywany u notariusza, natomiast strony otrzymują jego odpisy. Warto wiedzieć, że za odpisy również pobierana jest opłata. Jej wysokość zależy od ilości stron aktu. Wszystkich opłat dokonuje się z reguły po podpisaniu aktu ale przed odbiorem odpisów.
Nie tylko umowy
U notariusz nie tylko spisuje się umowy. Notariusz również:
- poświadcza dokumenty,
- spisuje protesty weksli i czeków,
- sporządza odpisy, wypisy i wyciągi dokumentów,
- bierze na przechowanie pieniądze i papiery wartościowe,
- spisuje testamenty.
Wszystkie te czynności również są odpłatne.