Czym jest zasada swobody umów?
Zasada swobody umów ma swoje zastosowanie nie tylko w prawie cywilnym, ale również w prawie autorskim. Przede wszystkim należy odpowiedzieć na pytanie – czym jest zasada swobody umów? Oznacza ona, że strony mogą kształtować istniejący między sobą stosunek prawny wedle własnej woli – strony samodzielnie decydują w jaki sposób chcą ułożyć swój zakres praw i obowiązków. Jednakże, niniejsza zasada nie ma bezwzględnego charakteru i doznaje ona pewnych ograniczeń w postaci właściwości danego stosunku zobowiązaniowego, przepisów prawa czy też tzw. zasad współżycia społecznego.
Określenie pól eksploatacji w umowie licencyjnej – warunek ważności umowy
Umowa licencyjna obejmuje pola eksploatacji jednoznacznie w niej określone, np. dźwiękowy zapis cyfrowy, publiczne odtworzenie, nadawanie przez stacje radiowe i telewizyjne. Skutkiem zawarcia takiej umowy jest otrzymanie przez licencjobiorcę prawa do eksploatacji danego utworu na określonych w treści umowy polach. Sąd Najwyższy w swoich wyrokach (z dnia 8 listopada 2000 r. sygn. V CKN 693/00; z dnia 23 września 2004 r. sygn. III CK 400/03) jednoznacznie wskazał, iż określenie pól eksploatacji w treści umowy autorskiej stanowi swoiste essentialia negotii umowy, tj. elementy podmiotowo istotne dla danej czynności jaką jest zawarcie takiej umowy. Mając to na względzie, niezbędnym jest skonkretyzowanie w umowie licencyjnej, jakich pól eksploatacji ona dotyczy.
W doktrynie przyjęło się stanowisko, iż brak wyszczególnienia w umowie licencyjnej pól eksploatacji pociąga za sobą nieważność całej umowy. Sedno umowy licencyjnej stanowi udzielenie upoważnienia do korzystania z utworu na konkretnych polach eksploatacji. W przypadku braku ich wskazania należy przyjąć, że nie zostało określone, do czego licencjobiorca został upoważniony. Wobec powyższego, strony umowy licencyjnej mają obowiązek określenia pól eksploatacji, wyłączenie tego obowiązku nie jest możliwe. Co istotne, niedozwolone jest zakreślanie w umowie pól eksploatacji nieznanych w chwili jej zawierania – takie postanowienie jest bezskuteczne.
Oznaczenie utworu w umowie licencyjnej
Strony umowy licencyjnej zobowiązane są do wskazania konkretnego przedmiotu tych uprawnień, np. czy będzie to kompozycja muzyczna czy jej fragment. Z uwagi na fakt, że każda umowa wymaga określenia przedmiotu świadczenia, taki obowiązek ciąży także na stronach umowy licencyjnej.
W przypadku takiej umowy przedmiot świadczenia stanowi autorskie prawo majątkowe. Nie ma ono niezależnego charakteru, bowiem jego zakres uzależniony jest od charakteru konkretnego utworu. Poprzez udzielenie licencji licencjodawca upoważnia licencjobiorcę do korzystania z określonego uprawnienia autorskiego. W doktrynie zostało przyjęte, że określenie przedmiotu świadczenia nie może nastąpić jedynie przez wskazanie kategorii uprawnień. Cechy i charakterystyka utworu powinny zostać oznaczone w taki sposób, aby wyodrębnienie i identyfikacja wskazanego dzieła spośród innych było wykonalne i możliwe.
Podsumowanie
Jak zostało wskazane powyżej, skonstruowanie profesjonalnej umowy licencyjnej wymaga znajomości nie tylko przepisów prawa, ale również m.in. właściwości stosunku zobowiązaniowego. Chcąc zabezpieczyć swoje interesy, zarówno od strony licencjodawcy jak i licencjobiorcy, najlepszym rozwiązaniem będzie skorzystanie z fachowej pomocy prawnika specjalizującego się w prawie autorskim, który pomoże sporządzić umowę licencyjną.
Bartłomiej Niezabitowski, Radca Prawny