Zwolnienie z kosztów sądowych - jakie zmiany?
Projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego przewiduje zmianę w zakresie zwolnienia z kosztów sądowych. Ustawa jest na etapie konsultacji publicznych, a przedmiotowe zmiany mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Obecnie zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Jeżeli reforma wejdzie w życie, to zwolnienia od kosztów sądowych będzie mogła domagać się osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny bądź też ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek.
Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości może się bowiem zdarzyć, iż po uiszczeniu kosztów sądowych strona zostanie pozbawiona możliwości wywiązania się z kolejnych zobowiązań. W uzasadnieniu do przedmiotowych zmian resort sprawiedliwości podkreśla, iż spora część polskich gospodarstw domowych nie posiada zabezpieczenia w postaci oszczędności.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
Na czym polega zwolnienie od kosztów sądowych?
Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w całości lub w części.
Strona w całości zwolniona od kosztów sądowych z mocy ustawy nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi wydatków, które obciążają tymczasowo Skarb Państwa.
Jeżeli jesteśmy w stanie ponieść tylko część tych kosztów, możemy wnosić o zwolnienie od kosztów sądowych w części.
Pani Jolanta nie jest w stanie opłacić w całości wpisu od pozwu o odszkodowanie. Z tego powodu będzie wnosiła o zwolnienie jej od poniesienia opłaty ponad kwotę 500 zł, ponieważ na tyle pozwala jej sytuacja materialna.
Częściowe zwolnienie od kosztów może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie; roszczenia te lub ich części sąd oznacza w postanowieniu o przyznaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.
Strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd.
Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych można złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym ma być wytoczona sprawa lub już jest w toku. Konieczne jest dołączenie oświadczenia, z którego wynika, iż osoba fizyczna nie jest w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Jeżeli wniosek został złożony ustnie do protokołu, to i oświadczenie może być złożone w takiej formie. Formularz oświadczenia można otrzymać w sądzie, znajdziemy go również na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości: https://bip.ms.gov.pl/pl/formularze/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym/
Od osoby ubiegającej się o zwolnienie sąd może odebrać przyrzeczenie o następującej treści: "Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożone przeze mnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest prawdziwe i rzetelne".
Należy pamiętać, iż "zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych jest instytucją o charakterze wyjątkowym. O braku możliwości uiszczenia ich w części lub w całości, uzasadniającym zwolnienie, można mówić jedynie wówczas gdy uczestnik (strona) nie ma realnego wpływu na swoją sytuację materialną i rzeczywiście nie może ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny" (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2016 r., IV CZ 102/15).
Podstawa prawna:
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (etap legislacyjny: opiniowanie);
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (j. t. Dz. U. z 2018 r., poz. 1360 z późn. zm.)
Polecamy serwis: W sądzie