Dłużnik może pozbawić tytułu wykonawczego wykonalności jeśli:
1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Powództwo przeciwegzekucyjne są więc środkiem obrony dłużnika oraz osób trzecich przeciwko nieprawidłowej pod względem prawnym egzekucji.
Powództwo dłużnik może wytoczyć zarówno po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, jak i przed jego wszczęciem, po to by już wtedy zapobiec jego wszczęciu i prowadzeniu. Powinno być ono wytoczone przeciwko wierzycielowi.
Powołując się na fakt wygaśnięcia zobowiązania lub niemożność jego egzekucji należy pamiętać o tym, że zdarzenie to musi istnieć już w chwili wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego. Zdarzeniami takimi są m.in.: wykonanie zobowiązania, świadczenie w miejsce wypełnienia, potrącenie, odnowienie, niemożność świadczenia, za którą dłużnik nie odpowiada, dobrowolne zwolnienie z długu, przedawnienie.Szczególnie często dłużnicy powołują się na przedawnienie jako podstawę powództw przeciwegzekucyjnych. Fakt przedawnienia może stanowić podstawę powództwa przewidzianego w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. (orzeczenie SN z dnia 27 lutego 1969 r., II CZ 37/69, OSPiKA 1970, nr 2, poz. 34, z dnia 13 kwietnia 1972 r., I CZ 35/72, GSiP 1972, nr 21)
Nie można natomiast domagać się uchylenia tytułu wykonawczego wykonalności jedynie w oparciu o zasady współżycia społecznego (a więc np. wyjątkowo trudna sytuacja dłużnika). Sąd Najwyższy już w orzeczeniu z dnia 25 kwietnia - 7 maja 1955 r. IV CR 393/55 (OSN 1956, nr 2, poz. 39), wydanym pod rządem dawnego prawa – stwierdził, że nie może to być samodzielna podstawa powództwa przeciwegzekucyjnego.
Zgodnie z art. 841 § 1 kodeksu postępowania cywilnego również osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Powództwo takie ma więc zniweczyć niezgodne z prawem zajęcie określonych przedmiotów, które nie są własnością dłużnika. Powództwo takie można wytoczyć jedynie po wszczęciu postępowania egzekucyjnego i dopiero po zajęciu przez komornika przedmiotów stanowiących majątek osoby trzeciej.
Powództwa przeciwegzekucyjne nie mogą prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. Ma ono jedynie na celu zakwestionowanie zgodności z prawem samej egzekucji. Wyłączona jest więc możliwość powoływania się na jego rzekomą niesłuszność i zarzucanie, że egzekwowanie nakazu zapłaty narusza zasady współżycia społecznego (wyrok SN z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72, OSPiKA 1973, nr 11, poz. 222).
Zgodnie z art. 843 § 1 kodeksu postępowania cywilnego powództwa przeciwegzekucyjne wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy, w którego okręgu prowadzi się egzekucję. Jeżeli egzekucji jeszcze nie wszczęto, powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wytacza się według przepisów o właściwości ogólnej – a więc sądu właściwego dla pozwanego.
Źródło: www.forum.prawnikow.pl