Bierne prawo wyborcze – prawo wybieralności

Aleksandra Pajewska
rozwiń więcej
Bierne prawo wyborcze, czyli prawo wybieralności./ Fot. Fotolia
Wybory samorządowe w 2014 roku odbędą się 16 listopada. Będą to pierwsze wybory samorządowe organizowane na podstawie kodeksu wyborczego. Komu i na jakich zasadach przysługuje bierne prawo wyborcze, tzw. prawo wybieralności? Kto może zostać wybrany radnym w wyborach samorządowych? Kto na mocy ustawy pozbawiony został prawa wybieralności?

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112) reguluje zasady i tryb wyborów, zgłaszania kandydatów, przeprowadzania oraz warunki ważności wyborów. Dotyczy to m.in.: wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, czyli rady gminy lub powiatu oraz sejmiku wojewódzkiego. Najbliższe wybory samorządowe odbędą się 16 listopada 2014 roku.

Bierne prawo wyborcze - Prawo wybieralności

Prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) rozumiane jest jako prawo bycia wybranym do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Jest to prawo kandydowania (startowania) w wyborach. Przysługuje osobom mającym prawo wybierania tych organów. Pogląd taki wyprowadzić należy z orzecznictwa sądów administracyjnych. W wyroku z dnia 7 maja 2012 roku WSA w Lublinie (III SA/Lu 89/12) doszedł do wniosku, że bierne prawo wyborcze mają osoby, które posiadają czynne prawo wyborcze. Zgodna z logicznym rozumowaniem jest interpretacja, że wybranym do organów publicznych może być tylko ten, kto sam posiada prawo wybierania. Oznacza to, że bierne i czynne prawo wyborcze ma w tym przypadku taki sam zakres podmiotowy.

Ustawodawca prawo udziału w głosowaniu (a także prawo do bycia wybranym) uzależnia od trzech kryteriów. Należą do nich: obywatelstwo, wiek oraz stałe miejsce zamieszkania.

Do udziału w głosowaniu (a także do bycia wybranym) uprawnia obywateli polskich oraz obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi (czyli obywateli innego niż Polska państwa członkowskiego), którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat i jednocześnie stale zamieszkuje na obszarze tej gminy/ powiatu/ województwa.

Zobacz również: Czynne prawo wyborcze - Prawo wybierania

Pozbawienie biernego prawa wyborczego

Ustawodawca wskazuje również katalog osób, którym prawo wybieralności nie przysługuje. Zastrzega, że wyborcą nie może być osoba pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu lub Trybunału Stanu ani osoba ubezwłasnowolniona (także prawomocnym orzeczeniem sądu). Także skazanie prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe wyklucza możliwość kandydowania w wyborach samorządowych. Kolejnym wyjątkiem jest pozbawienie prawa wybieralności na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, z późn. zm.8).

Brak prawa wybieralności obywatela UE

W odniesieniu do obywateli Unii Europejskiej także uczyniono pewne zastrzeżenie. Obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim (obywatel innego niż Polska państwa członkowskiego), który został pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem, pozbawiony jest tego prawa również w Polsce.

Polecamy serwis: Wybory

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112),
  • ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93),
  • wyrok WSA w Lublinie z dnia 7 maja 2012 r., (III SA/Lu 89/12).
Prawo
Wybory prezydenckie 2025 coraz bliżej. Sprawdź, jak głosować poza miejscem zamieszkania. Nie przegap terminów!
03 maja 2025

Już 18 maja odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Jeśli w dniu głosowania nie będziesz w swoim miejscu zameldowania, masz jeszcze kilka dni, by złożyć odpowiednie wnioski. Wyjaśniamy, jak zagłosować korespondencyjnie, przez pełnomocnika lub w innym lokalu – i do kiedy trzeba to załatwić.

Koniec z absurdem tylko 2 dni zwolnienia od pracy na wszystkie dzieci i obojga rodziców – od teraz dodatkowy dzień wolny na każde kolejne dziecko?
03 maja 2025

Na 1 dziecko – 2 dni wolne, na 2 dzieci – 3 dni wolne, na 3 dzieci – 4 dni wolne, a na 4 i więcej – 5 dni wolne, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, powołując się m.in. na naruszenie przez ww. przepis konstytucyjnej zasady równości. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy na wszystkie dzieci i obojga rodziców?

MRPiPS: nowe rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. Termin do 20 maja 2025 r. na składanie dokumentów
02 maja 2025

Rok 2025 jest wyjątkowo obfitujący w zmiany prawa czy też projekty zmian w zakresie uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami i ogólnie dla całego systemu orzecznictwa. Ale to nie koniec! Idą kolejne zmiany i to na z góry określone lata: na 2026, 2027 a nawet 2028 r. Perspektywa odległa - to fakt, ale takie działania jak zapowiada resort pracy wymagają długiej perspektywy. Udało się dotrzeć do informacji, z których wynika, że MRPiPS ogłasza program: "Przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności". Co będzie obejmował program, do kogo jest skierowany i co można zyskać?

Znieważenie flagi państwowej – co grozi za obrazę symboli narodowych?
02 maja 2025

Flaga państwowa to jeden z najważniejszych symboli każdego kraju – wyraża tożsamość narodową, suwerenność, a także dumę z historii i wspólnoty obywatelskiej. W Polsce ochrona flagi jest zagwarantowana przepisami prawa, a jej znieważenie jest przestępstwem. Warto więc wiedzieć, czym jest znieważenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej, jakie formy może przybrać oraz jakie sankcje grożą za tego rodzaju działanie.

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób [NOWE ŚWIADCZENIE]. Dodatkowo wyrównanie od stycznia 2025
03 maja 2025

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób. Co istotne osoby, który mają prawo do tego nowe dodatku dostaną również wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Wysokość dodatku wynosiła w styczniu i lutym 2025 r. 2520 zł, a od marca jest to 2610,72 zł. Na konta świadczeniobiorców wpłyną więc w maju spore pieniądze.

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]
02 maja 2025

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę?: Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"
02 maja 2025

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

7 lat ważności części orzeczeń o niepełnosprawności i inne zmiany. Nowelizacja rozporządzenia dot. orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
03 maja 2025

W dniu 30 kwietnia 2025 r. opublikowano projekt rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. Co się dokładnie zmieni i od kiedy?

Grill na balkonie? Uważaj - może kosztować Cię nawet 5 500 zł, a ognisko w ogrodzie - nawet 11 500 zł
02 maja 2025

Można śmiało powiedzieć, że majówka to narodowe święto grilla (a w nieco mniejszym zakresie - również ogniska). Mieszkańcy bloków - z przyczyn oczywistych - mogą zdecydować się wyłącznie na to pierwsze, a posiadacze własnych ogródków - rozniecić nieco większy płomień. Czy jednak takie przyjemności - w obrębie własnych balkonów i ogródków są legalne? Okazuje się, że nie w każdym przypadku, a ich nieroztropnych amatorów, mogą niekiedy spotkać niemiłe konsekwencje.

Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia
01 maja 2025

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

pokaż więcej
Proszę czekać...