Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
- świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
- świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.
Dochodzenie nienależnie wypłaconych świadczeń
Kwoty nienależnie pobranych świadczeń, ustalone prawomocną decyzją ZUS, zostaną nam potrącone z bieżąco przysługujących świadczeń. W przypadku, gdy nie pobieramy żadnego świadczenia, nienależnie pobrane zasiłki zostaną ściągnięte w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Należności z tytułu niesłusznie pobranych świadczeń ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej należność.
Nienależnie pobranych świadczeń dochodzić można za ostatnie 3 lata. Jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła podmiot wypłacający te świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, można żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres nie dłuższy niż ostatnich 12 miesięcy
Jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności lub kwota nienależnie pobranych świadczeń nie przewyższa kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, to ZUS może odstąpić od żądania zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin ich płatności albo rozłożyć je na raty
Decyzja ZUS w sprawie zwrotu nienależnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Osoba, która pobrała nienależne świadczenie zobowiązana jest do jego zwrotu wraz z odsetkami w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Jeżeli jednak osoba ta zawiadomiła ZUS o istnieniu powodów ustania prawa do świadczenia albo wstrzymania jego wypłaty, a mimo to świadczenie było nadal wypłacane, kwota nienależnie pobranego świadczenia podlega zwrotowi bez odsetek za zwłokę
W przypadku, kiedy osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność pozarolniczą pobrała nienależnie świadczenia, w wyniku przekazania przez płatnika składek nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń obciąża osobę prowadzącą działalność pozarolniczą jako płatnika składek.
Katarzyna L. zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie X pobierała przez 10 dni zasiłek chorobowy w czerwcu 2008r. W wyniku kontroli ZUS ustalił, że w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy Katarzyna L. wykonywała pracę zarobkową. W związku z wykorzystywaniem przez ubezpieczoną zaświadczenia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem, ZUS wystawił decyzję pozbawiającą Katarzynę L. prawa do zasiłku. Decyzja ta uprawomocniła się z początkiem sierpnia 2008r.
Katarzyna L. została więc zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami liczonymi od dnia uprawomocnienia się decyzji. W połowie sierpnia 2008r. Katarzyna L. ponownie utraciła zdolność do pracy na 20 dni i nabyła prawa do zasiłku chorobowego. Kwota nienależnie pobranego świadczenia za czerwiec 2008r, zostanie potrącona ubezpieczonej z zasiłku przysługującego za czas niezdolności do pracy przypadającej we wrześniu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa