Choć pracownicy powinni mieć możliwość uzyskania od pracodawcy jako podmiotu profesjonalnego informacji o swoich prawach, często zdarza się, że nie jest to najlepsze źródło informacji. Tak bywa w przypadku korzystania z dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem.
- Rodzice mogą korzystać ze zwolnienia na dziecko
- Okres zwolnienia na opiekę jest limitowany
- Działy kadr wprowadzają pracowników w błąd
Rodzice mogą korzystać ze zwolnienia na dziecko
Mamy jesień, a wraz z nią zaczął się sezon wzmożonej zachorowalności wśród dzieci i dorosłych. Jak wynika z informacji podawanych przez przedstawicieli ochrony zdrowia, wzmożona zachorowalność na grypę i covid zaczęła się w 2025 roku wcześniej niż w poprzednich latach. To zaś oznacza nie tylko większą absencję w zakładach pracy w związku z chorobami pracowników, ale również w związku z korzystaniem przez nich z możliwości opieki nad chorymi dziećmi, czyli tzw. zwolnieniem na dziecko. Możliwość skorzystania z tego uprawnienia mają zarówno matka, jak i ojciec dziecka objęci ubezpieczeniem chorobowym. Należy jednak pamiętać o tym, że nie mogą sprawować opieki nad chorym dzieckiem jednocześnie. Za czas takiej nieobecności przysługuje im zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Co istotne, w tym przypadku nie obowiązuje okres wyczekiwania, co oznacza, że zasiłek przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Okres zwolnienia na opiekę jest limitowany
Okres pobierania zasiłku chorobowego jest limitowany. Do ukończenia przez dziecko 14 roku życia rodzice mogą wykorzystać go w wymiarze 60 dni w ciągu roku kalendarzowego, a gdy dziecko przekroczy tę granicę, będzie to już tylko 14 dni w roku. W przypadku dzieci niepełnosprawnych pomiędzy 14 a 18 rokiem życia jest to 30 dni. Co istotne, wymiar zwolnienia na opiekę jest wspólny dla obojga rodziców i nie jest zależny od liczby dzieci. Warto również pamiętać, że do wskazanego limitu wliczane są również dni opieki nad innymi członkami rodziny. Każdy ubezpieczony może bowiem skorzystać również z opieki nad innym członkiem rodziny niż dziecko, a świadczenie z tego tytułu może pobierać maksymalnie przez 14 dni w ciągu roku. Każdy dzień opieki – czy to nad dzieckiem, czy nad dorosłym pomniejsza limit przysługujących mu dni zasiłkowych.
Anna B. ma troje dzieci w wieku od 4 do 12 lat. W kwietniu 2025 roku sprawowała opiekę nad jednym z nich przez 10 dni. W maju przez 5 dni nad drugim z dzieci. We wrześniu zachorował jej ojciec, który mieszka sam i nie było innych osób, które mogłyby sprawować nad nim opiekę. Pani Anna skorzystała więc z zasiłku przez kolejne 10 dni. Oznacza to, że limit przysługujących jej w ciągu roku dni na opiekę został pomniejszony o 25 dni.
Co więcej, stwierdzenie „każdy dzień” oznacza naprawdę każdy, a więc również ten, który nie jest dla pracownika dniem pracy. I to właśnie dlatego bardzo istotne jest to, by ubezpieczeni wiedzieli, jakie przysługują im w tym zakresie prawa i jak poprawnie korzystać z przysługujących im dni zwolnienia na opiekę. Nie każda choroba trwa od poniedziałku do piątku i nie zawsze zwolnienie wystawione przez lekarza obejmuje taki właśnie okres. Zdarza się, że dziecko zachoruje w czwartek, a zaświadczenie wystawione przez lekarza obejmuje okres od czwartku do piątku kolejnego tygodnia, włączając w to weekend. To zaś oznacza, że jeśli sobota i niedziela nie są dla pracowników dniami pracy, to tracą oni niepotrzebnie 2 dni z limitu dni przysługujących im na opiekę. Tak jednak nie musi być.
Działy kadr wprowadzają pracowników w błąd
Należy pamiętać, że zaświadczenie wystawione przez lekarza to jedno, ale to, z ilu dni zwolnienia skorzysta pracownik, zależy wyłącznie od jego woli. Innymi słowy, zwolnienie wystawione przez lekarza w pewnym sensie daje pracownikowi prawo do wzięcia wolnego w dowolnych dniach w zakreślonym na nim przedziale czasowym. Rodzic może opiekować się chorym dzieckiem w całym wskazanym przez lekarza okresie, ale może również robić to krócej, bo w niektóre dni opiekę mogą sprawować inni członkowie rodziny. Ważne jest to, że dni, w których pracownik będzie opiekował się dzieckiem nie muszą tworzyć nieprzerwanego okresu. Mogą to być dowolne dni wybrane przez pracownika i wskazane na formularzu Z-15A. To zaś oznacza, że jeśli zaświadczenie wystawione przez lekarza obejmuje również dni, które nie są dla pracownika dniami pracy, np. sobotę i niedzielę, to nie musi on wskazywać ich w formularzu Z-15A i tym samym nie musi niepotrzebnie tracić dni z przysługującego mu limitu dni opieki.
Karol C. jest ojcem dwójki dzieci w wieku 5 i 8 lat. We wrześniu 2025 roku jego syn zwichnął nogę i lekarz wystawił w związku z tym „L4 na dziecko” na okres od 17 września do 3 października. W niektóre z dni przypadające w tym czasie chłopcem może zaopiekować się babcia. Pozostałymi rodzice postanowili podzielić się między sobą. I tak, w czasie 17 dni objętych zaświadczeniem wystawionym przez lekarza, 18 i 19 września chłopcem zaopiekowała się babcia, 20 i 21 września nie były dniami pracy dla rodziców, 22 i 23 synem opiekował się pan Karol, 24 września dzień zwolnienia na opiekę nad synem wzięła jego mama, a 25 i 26 września rodzice znów skorzystali z pomocy babci. W kolejnym tygodniu w poniedziałek i wtorek chłopcem opiekowała się mama, w środę tata, a w czwartek i piątek znów babcia. Oznacza to, że dzięki prawidłowemu wypełnieniu wniosków o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem, rodzice w ciągu 17 dni choroby syna wykorzystał jedynie 7 dni opieki z przysługującego im limitu. Sposób postępowania rodziców jest całkowicie dopuszczalny na gruncie obowiązujących przepisów.
Niestety, pracownicy działów kadr często wprowadzają pracowników w tym zakresie w błąd twierdząc albo, że nie mogą skrócić okresu opieki w stosunku do okresu wskazanego na zaświadczeniu lekarskim, albo że określony przez nich okres może co prawda zostać skrócony, ale tylko na początku lub końcu, a okres opieki musi być okresem ciągłym. Takie twierdzenia są jednak nieprawdziwe, a pracownicy powinni w takich przypadkach domagać się prawidłowej realizacji przysługujących im uprawnień.
ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2025 r. poz. 501)