Na jakim etapie są prace związane z wprowadzeniem tzw. alimentów natychmiastowych i tablic alimentacyjnych? Jakie są aktualne przepisy?
- Tablice alimentacyjne wskazówką dla sędziego
- Alimenty natychmiastowe w przyspieszonym postępowaniu
- Od czego zależy wysokość alimentów?
Tablice alimentacyjne wskazówką dla sędziego
20 czerwca 2024 r. w Ministerstwie Sprawiedliwości odbyło seminarium eksperckie na temat wprowadzenia tablic alimentacyjnych
Jak podał w swoim komunikacie resort sprawiedliwości, podczas spotkania. zostały zaprezentowane trzy propozycje tablic alimentacyjnych wypracowane przez specjalną grupę roboczą. Pierwsza z nich opiera się na rozwiązaniach niemieckich, druga - na francuskich. Trzecia propozycja zakłada, by każdy z rodziców ponosił koszty utrzymania dziecka proporcjonalnie do swoich możliwości zarobkowych.
„Tablice będą istotną pomocą i wskazówką dla sędziego podczas ustalania wysokości alimentów. Niezmiennie sędzia będzie miał możliwości dostosowania wysokości orzekanych alimentów do okoliczności konkretnej sprawy. Wprowadzenie tabel alimentacyjnych nie ograniczy niezależności sędziowskiej. Będą one też stanowić pomoc dla stron postępowania oraz zwiększą transparentność” – czytamy na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Zdaniem uczestników spotkania tablice powinny uwzględniać takie czynniki, jak dochód, wiek dziecka, liczbę dzieci pozostających na utrzymaniu osoby zobowiązanej do alimentacji, a także rodzaj ustalonych kontaktów z dzieckiem.
„Ministerstwo Sprawiedliwości planuje wprowadzenie tablic alimentacyjnych w ciągu najbliższych tygodni” – podano w komunikacie.
Alimenty natychmiastowe w przyspieszonym postępowaniu
Resort poinformował też o przygotowanej nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która zakłada m.in. wprowadzenie tzw. alimentów natychmiastowych.
Alimenty natychmiastowe mogłyby być dochodzone w odrębnym, przyspieszonym postępowaniu w oparciu o wysokość minimalnego wynagrodzenia. Co istotne, uzyskanie takich świadczeń nie wyłączałoby możliwości dochodzenia alimentów w tradycyjnym postępowaniu.
Kwestie alimentów natychmiastowych i tablic alimentacyjnych wcześniej były też przedmiotem interpelacji poselskiej nr 1698 w sprawie wprowadzenia tabel alimentacyjnych
„ Wysokość projektowanych świadczeń uzależniona miałaby być od minimalnego wynagrodzenia ustalanego na następny rok (…) oraz od liczby dzieci pochodzących od tych samych rodziców. Na podstawie stawki procentowej w zależności od liczby uprawnionych dzieci oraz minimalnego wynagrodzenia, ustalana byłaby kwota natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych, przy czym stawka procentowa przy jednym dziecku wynosiłaby 21% minimalnego wynagrodzenia, przy dwojgu dzieciach 19% minimalnego wynagrodzenia, przy trojgu dzieciach 17% minimalnego wynagrodzenia, przy czworgu dzieciach 15% minimalnego wynagrodzenia, a przy pięciorgu oraz większej liczbie dzieci 13% minimalnego wynagrodzenia. Wysokość natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych miałaby być corocznie aktualizowana według aktualnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Następować to będzie z mocy prawa, o czym strony miałyby być pouczane przez sąd” – czytamy w odpowiedzi udzielonej przez wiceminister Zuzannę Rudzińską-Bluszcz.
Informacja o aktualnej, obowiązującej w danym roku wysokości natychmiastowego świadczenia alimentacyjnego zamieszczana ma być na stronach internetowych sądów. W sytuacji znacznego wzrostu kosztów utrzymania uprawnionego do alimentów będzie istniała możliwość wniesienia zwykłego powództwa opartego o kryteria art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Jak podano w odpowiedzi na interpelację, zaletą projektowanej koncepcji jest szybkość uzyskania orzeczenia sądowego w przedmiocie alimentów w postaci nakazu zapłaty. Wnoszący pozew nie będzie zobowiązany do wskazywania wartość przedmiotu sporu, ponieważ wysokość należnych alimentów będzie zawsze wiadoma. Ponadto, ograniczona będzie ilość dowodów. Niezbędnym dowodem ma być odpis aktu urodzenia dziecka. Pozew w tym postępowaniu składany będzie obligatoryjnie na urzędowym formularzu.
„Projekt obejmujący te zmiany był wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów pod nr UD 261. Przeszedł on proces uzgodnień, konsultacji i opiniowania. Przyjęty został również przez Komitet Społeczny Rady Ministrów. Z uwagi na wybór nowego Parlamentu oraz utworzenie nowego Rządu uległ dyskontynuacji. Rozwiązania powyższe znalazły się jednak w procedowanym obecnie projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw, a projekt ten oczekuje obecnie na decyzję o jego wpisaniu do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów” – czytamy w piśmie z 20 maja 2024 r.
Jeśli chodzi o tabele alimentacyjne, to wiceminister Rudzińska-Bluszcz przypomniała, iż wśród krajów Unii Europejskiej, które odwołują się do opracowanych tabel alimentacyjnych należą Francja, Austria i Niemcy. Jak poinformowała, wstępne analizy możliwości recepcji tabel alimentacyjnych na polski grunt pozwoliły zdiagnozować wrażliwe obszary dla tej instytucji. Należą do nich brak wiarygodności co do składanych przez strony zaświadczeń o wysokości faktycznie osiąganych dochodów, brak obligatoryjności zasądzania świadczeń wskazanych w tabeli, istotne różnice w zakresie potrzeb dziecka i możliwości zarobkowych zobowiązanych zależnie od np. miejsca zamieszkania.
„Pragnę jednak zapewnić, że Ministerstwo Sprawiedliwości będzie realizowało zadania zmierzające do opracowania tabel alimentacyjnych. Liczymy przy tym, że wypracowany model będzie korzystny zarówno z punktu widzenia uprawnionych, jak i zobowiązanych” – podkreśliła.
Od czego zależy wysokość alimentów?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływa m.in. świadczenie „800 plus”, świadczenia rodzinne czy świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 2809)