Ostatnie zmiany w prawie spadkowym dotyczą m.in. osób uchylających się od płacenia alimentów. Trzeba jednak pamiętać, iż istnieją określone warunki do uznania spadkobiercy niegodnym dziedziczenia.
- Niegodność dziedziczenia z nowymi przesłankami
- Uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
- Skutki uznania spadkobiercy niegodnym dziedziczenia
Niegodność dziedziczenia z nowymi przesłankami
Przepisy, które weszły w życie 15 listopada 2023 r. dodały dwie nowe przesłanki niegodności dziedziczenia. Mają one zastosowanie do zdarzeń, będących podstawą uznania za niegodnego dziedziczenia, zaistniałych po dniu wejścia w życie ustawy.
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego;
- uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową;
- uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego
Czwarta z przesłanek umożliwia zatem uznanie za niegodnego dziedziczenia spadkobiercy, który w sposób uporczywy uchyla się od obowiązku alimentacyjnego pomimo realnej możliwości jego spełnienia.
Dotyczy to jednak tylko przypadków, gdy obowiązek alimentacyjny jest określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem (albo innym organem) albo inną umową.
Istotna jest tu też uporczywość. W doktrynie i w orzecznictwie, przez „uporczywość” rozumie się zachowanie długotrwałe, powtarzalne, nacechowane złą wolą i nieustępliwością.
Skutki uznania spadkobiercy niegodnym dziedziczenia
Zgodnie z Kodeksem cywilnym uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku.
Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Za niegodnego nie można jednak uznać spadkobiercy, któremu spadkodawca przebaczył.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 1610)
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 1615)