Uznanie ojcostwa – co to?
Uznanie ojcostwa jest jednym ze sposobów ustalenia ojcostwa. Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu.
Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
Gdzie zgłosić uznanie ojcostwa?
Uznania ojcostwa dokonuje się przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka
Warto jednak pamiętać, iż uznanie ojcostwa nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.
W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy. Protokół zawierający oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa przekazuje się do właściwego urzędu stanu cywilnego.
Ważne! Oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może złożyć osoba, która ukończyła szesnaście lat i nie istnieją podstawy do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia. Jeżeli taka osoba nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, może złożyć oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa tylko przed sądem opiekuńczym.
Uznanie ojcostwa przed czy po porodzie?
Można uznać ojcostwo przed urodzeniem się dziecka już poczętego. W przypadku dziecka już urodzonego uznanie ojcostwa co do zasady nie może nastąpić po osiągnięciu przez nie pełnoletności.
Uznanie ojcostwa – skutki
Skutki uznania ojcostwa dotyczą istotnych kwestii takich jak: władza rodzicielska nad dzieckiem, alimenty, dziedziczenie czy nazwisko dziecka.
Uznanie ojcostwa i nazwisko dziecka
Dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach, składanych przez rodziców jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Można wskazać nazwisko jednego z rodziców albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Gdy rodzice nie złożą takich oświadczeń, to dziecko będzie nosiło nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
Uznanie ojcostwa i alimenty
Do ważnych konsekwencji uznania ojcostwa można zaliczyć powstanie obowiązku alimentacyjnego. W orzecznictwie zwraca się uwagę na skutek wsteczny uznania ojcostwa, co w praktyce oznacza, iż dziecko może dochodzić zaległych świadczeń za okres przed uznaniem. „Dopuszczalne jest dochodzenie roszczeń alimentacyjnych za okres poprzedzający wytoczenie powództwa, a w szczególności roszczeń dziecka pozamałżeńskiego względem jego ojca o zaległe świadczenia okresowe z tytułu kosztów wychowania i utrzymania w przypadku, gdy pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże kosztów” – uznał Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 28 września 1949 r. (C 389/49).