Umowa uaktywniająca - niania
Zasady dotyczące uzyskania dofinansowania do zatrudnienia niani zostały określone w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. W ustawie znajdziemy warunki, jakie powinni spełniać rodzice i niania.
Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanej „umową uaktywniającą”.
W praktyce niania nie może być rodzicem dziecka. Powinna mieć więcej niż 18 lat. Niania podlega obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym.
Babcia może być nianią, podobnie jak ciocia czy inne osoby z rodziny, może to być też osoba niespokrewniona z dzieckiem.
Umowa uaktywniająca – do jakiego wieku dziecka?
Niania sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do 3 lat. Rodzice mogą korzystać z dofinansowania do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 rok życia, a gdy nie mają możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej, to wyjątkowo – do skończenia 4 roku życia.
Warto pamiętać, iż w rozumieniu przepisów ustawy rodzicami są także opiekunowie prawni oraz inne osoby, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem.
Zatrudnienie niani w 2022 r.
Aby skorzystać z dofinansowania, należy zawrzeć z nianią umowę uaktywniającą.
Umowa uaktywniająca dla niani w 2022 r.
Ważne! Umowa uaktywniająca powinna zostać zawarta w formie pisemnej.
Stronami takiej umowy są: niania i rodzice (albo rodzic samotnie wychowujący dziecko).
Przez rodzica samotnie wychowującego dziecko rozumie się rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a także rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Zgodnie z przepisami umowa uaktywniająca określa w szczególności:
- strony umowy;
- cel i przedmiot umowy;
- czas i miejsce sprawowania opieki;
- liczbę dzieci powierzonych opiece;
- obowiązki niani;
- wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty;
- czas, na jaki umowa została zawarta;
- warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Dofinansowanie do niani w 2022 r. – ile wynosi?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca za nianię składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
W 2022 r. wynagrodzenie minimalne wynosi 3010 zł. Aktualnie dofinansowanie obejmie zatem składki od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty 1505 zł.
Co w przypadku, gdy niania zarabia więcej?
Od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia wyżej wymienione składki opłaca rodzic.
Za nianię, która przystąpiła dobrowolnie na swój wniosek do ubezpieczenia chorobowego, składki na to ubezpieczenie opłaca rodzic na zasadach określonych dla zleceniobiorców w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ważne! Jeżeli umowa z nianią została zawarta przez 1 stycznia 2018 r., to budżet finansuje składki obliczone od wynagrodzenia niani, które nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Pamiętamy, iż ZUS opłaca składki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
- niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
- rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;
- dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.
Zatrudnienie niani przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą
Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą może zatrudnić nianię? Tak, w praktyce umowę uaktywniającą mogą podpisać osoby, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę albo zlecenie, prowadzą działalność pozarolniczą. W przypadku prowadzenia działalności rolniczej wyjątkiem są osoby, będące domownikami w gospodarstwie rolnym i podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników.
Kiedy ZUS nie opłaca składek?
W przypadku utraty przez rodziców (albo rodzica samotnie wychowującego dziecko) zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn.
ZUS nie opłaca składek, w przypadku gdy rodzice:
- są na urlopie macierzyńskim, ojcowskim albo wychowawczym,
- tworzą zawodową rodzinę zastępczą
- korzystają z ulgi na podstawie umowy aktywizacyjnej (na przykład zatrudniają inną osobę, która była bezrobotna.
Rodzic (płatnik składek) zobowiązany jest do niezwłocznego informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o każdej zmianie mającej wpływ na opłacanie składek, w szczególności o rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy uaktywniającej.
Zatrudnienie niani - ZUS
Rodzice zgłaszając nianię do ubezpieczeń składają dokumenty osobiście, za pośrednictwem poczty lub PUE ZUS. Przy wypełnianiu dokumentów można skorzystać z pomocy pracowników w placówkach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Obecnie rodzice mogą skorzystać ze zwolnienia z obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych. Trzeba jednak spełnić określone warunki. Jak informuje ZUS, zwolnienie przysługuje, jeżeli rodzic, który zatrudnia nianię na podstawie umowy uaktywniającej (kod tytułu ubezpieczenia 04 30 xx) w ostatnim złożonym komplecie dokumentów rozliczeniowych za nianię, oznaczonym identyfikatorem z zakresu 40-49, za pełny miesiąc wykazał podstawę wymiaru składek nie wyższą niż 50% minimalnego wynagrodzenia (jeśli zawarł z nianią umowę uaktywniającą po 1 stycznia 2018 r.) lub nie wyższą niż minimalne wynagrodzenie (jeśli zawarł z nianią umowę uaktywniającą przed 1 stycznia 2018 r.).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (j. t. Dz. U. z 2021 r., poz. 75; ost. zm. Dz. U. z 2021 r., poz. 2270).