Jak zostać rodziną zastępczą?
Rodzicami zastępczymi mogą zostać małżeństwa i osoby samotne, które:
- mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania
- uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania
- nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem (potrzebne zaświadczenie lekarskie)
- wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu
- dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej
- korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich
- nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczone we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona
Przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się również odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem, poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka. Brana jest także pod uwagę (w miarę możliwości) opinia wyrażona przez dziecko. Obowiązuje zasada nierozłączania rodzeństwa (poza wyjątkowymi, uzasadnionymi sytuacjami).
W miejscu zamieszkania kandydatów na rodzinę zastępczą przeprowadzany jest wywiad środowiskowy, podczas którego ustala się między innymi, czy warunki mieszkaniowe pozwalają na przyjęcie dziecka do domu rodzica zastępczego.
Aby pełnić funkcje rodziny zastępczej, konieczne jest odbycie szkolenia w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym (trwa zwykle około 3 miesiące). Zakres programowy szkolenia obejmuje:
- elementy prawa rodzinnego dotyczące praw dziecka
- wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, z uwzględnieniem problemów dotyczących rozwoju dziecka wychowywanego poza rodziną naturalną i wpływu sytuacji kryzysowych (w tym występowania przemocy w rodzinie, na zachowanie i rozwój dziecka)
- wiedzę i umiejętności rozpoznania oraz oceny sytuacji rodzinnej dziecka
- doskonalenie umiejętności opiekuńczych, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stwarzających trudności wychowawcze oraz pokonywania trudności związanych z kompensacją opóźnień rozwojowych dziecka
- podstawową wiedzę o uzależnieniach i ich wpływie na dziecko i rodzinę
- zagadnienia organizacji opieki nad dzieckiem i możliwości uzyskania wsparcia w wychowywaniu dzieci
- zasady finansowania rodzin zastępczych
- informacje o zadaniach i kompetencjach centrum pomocy dziecku lub ośrodka pomocy społecznej w sprawach dotyczących rodzin zastępczych oraz o możliwości udzielania wsparcia w wychowaniu dziecka przez centrum pomocy lub przez wyspecjalizowane placówki.
Szkolenia rodzin zastępczych pełniących zadania pogotowia rodzinnego obejmują również zagadnienia dotyczące adaptacji do nowej sytuacji, a także sposobu przygotowania dziecka i rodziny zastępczej do krótkiego pobytu dziecka w tej rodzinie.
Zasady obowiązujące rodziny zastępcze
Rodzina zastępcza kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw, w szczególności dotyczących:
- wiedzy o swoim pochodzeniu
- podtrzymywania kontaktu emocjonalnego z rodziną naturalną i innymi osobami bliskimi
- poszanowania godności i ochrony przed wszelkimi formami przemocy.
Rodzina zastępcza zapewnia dziecku przede wszystkim:
- odpowiednie warunki bytowe
- możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego
- możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka, w zależności od jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju
- możliwości właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań
- odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Rodzina zastępcza sprawuje opiekę nad powierzonym dzieckiem osobiście, poza wyjątkowymi sytuacjami (np. zdrowotnymi).
Rodzina zastępcza współpracuje z sądem opiekuńczym, ośrodkiem pomocy społecznej i ośrodkiem adopcyjno-opiekuńczym.
Typy rodzin zastępczych
spokrewnione z dzieckiem – w systemie opieki nad dzieckiem pozbawionym opieki rodzicielskiej jako priorytet ustalono znalezienie opiekunów dla dzieci w ich jak najbliższej rodzinie – u cioci, babci, starszego rodzeństwa. To oczywiste działanie – każdy z nas poczułby się w obowiązku zaopiekowania się dziećmi naszego brata lub córki, w sytuacji, gdy nie są oni w stanie wychowywać swoich dzieci. Dzięki temu, w sposób naturalny podtrzymywane są więzi rodzinne, no i - dzieci pozostają w swojej dalszej co prawda, ale biologicznej rodzinie. Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem odbywają szkolenie w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym. Dzięki temu są lepiej przygotowane do pełnienia tej funkcji; mogą również zawsze uzyskać wsparcie specjalistów w każdej sytuacji, związanej z pełnieniem opieki nad dzieckiem. Rodzina zastępcza otrzymuje pomoc finansową na utrzymanie dziecka.
niespokrewnione z dzieckiem – w sytuacji, gdy nie ma w rodzinie dziecka osoby, która mogłaby pełnić funkcję rodzica zastępczego, sąd kieruje dziecko do rodziny zastępczej niespokrewnionej z dzieckiem. Kandydaci na rodzinę zastępcza odbywają szkolenie w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym. Kiedy przyjmują dziecko do swojego domu, nie rezygnują ze swojego życia zawodowego – zmiana polega na tym, że przybywa nowy członek rodziny. Rodzice zastępczy niespokrewnieni z dzieckiem otrzymują pomoc finansową na pokrycie kosztów utrzymania dziecka.
Zawodowe rodziny zastępcze tworzą osoby, które zapewniając w swoim domu opiekę dzieciom, otrzymują za pełnienie tej funkcji wynagrodzenie. Każda rodzina otrzymuje także pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka. Wszystkie rodziny (oboje małżonkowie) zawodowe muszą odbyć szkolenie w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym oraz uzyskać zaświadczenie kwalifikacyjne i pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej, wydanej na podstawie wywiadu środowiskowego.
pogotowia rodzinne – rodziny zastępcze tego typu pełnią opiekę nad dzieckiem przez krótki okres (najdłużej do 15 miesięcy). Czas przebywania dziecka w pogotowiu rodzinnym ma służyć określeniu problemów dziecka i jego rodziny oraz opracowaniu możliwości pomocy w ich rozwiązaniu. Jeśli nie jest możliwy powrót do rodziny biologicznej, dziecko pod opieką rodzica zastępczego w pogotowiu rodzinnym czeka na swoją rodzinę adopcyjną, zastępczą lub na umieszczenie dziecka np. w placówce rodzinnej (taka decyzję podejmuje sąd). Pogotowia rodzinne określają, w jakim wieku dziećmi będą się opiekować, i przygotowują miejsce w swoim domu, odpowiednie dla wieku i potrzeb dzieci. Najczęściej w pogotowiach przebywa 2-3 dzieci. Rodzic otrzymuje wynagrodzenie i pomoc pieniężną na utrzymanie dzieci. W umowie z rodzicem zastępczym określa się wysokość wynagrodzenia za opiekę nad dziećmi, liczbę dzieci, która znajdzie opiekę w rodzinie, ich wiek oraz warunki przyjmowania dzieci. Pogotowie otrzymuje również wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka (czyli również w sytuacji, gdy fizycznie dziecko jeszcze nie trafiło do rodziny). Jednocześnie taka rodzina zastępcza nie może odmówić przyjęcia dziecka do lat 10, doprowadzonego przez policję (taka sytuacja może mieć miejsce, gdy dziecko zostało porzucone lub gdy jest zagrożone jego zdrowie lub życie).
specjalistyczne – rodzina sprawuje całodobową opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym lub dzieckiem z problemami wychowawczymi. Konieczne jest przygotowanie pokoju (lub miejsca) w domu, dostosowanego do potrzeb dziecka. Rodzic otrzymuje wynagrodzenie i pomoc pieniężną na utrzymanie dzieci. Sporządzana jest umowa, która określa wysokość wynagrodzenia za opiekę nad dziećmi, liczbę dzieci, która znajdzie opiekę w rodzinie oraz warunki przyjmowania dzieci.
wielodzietne – rodzice przyjmują do domu i zapewniają opiekę od 3 do 6 dzieci, które przyjmują do swojego domu. Trzeba więc spełniać odpowiednie warunki lokalowe, by móc zostać wielodzietną rodziną zastępczą. Rodzic otrzymuje wynagrodzenie i pomoc pieniężną na utrzymanie dzieci. Sporządzana jest umowa z MOPS, która określa wysokość wynagrodzenia za opiekę nad dziećmi, liczbę dzieci, która znajdzie opiekę w rodzinie oraz warunki przyjmowania dzieci.
Zadaj pytanie: Forum
Zobacz serwis: Dziecko i prawo