Aby doprowadzić do powrotu dziecka, które zostało bezprawnie uprowadzone za granicę, konieczne jest złożenie wniosku o powrót dziecka do właściwego organu państwa, w którym dziecko aktualnie przebywa. W celu realizacji Konwencji każde państwo, będące jej stroną wskazało organ centralny, którego zadaniem jest m.in. ułatwianie wszczęcia postępowania sądowego w celu uzyskania powrotu dziecka.
W Polsce takim organem jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Sprawami dotyczącymi postępowań prowadzonych w trybie konwencji haskiej zajmuje się Wydział Prawa Międzynarodowego działający w ramach Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego Ministerstwa Sprawiedliwości.
Można tam uzyskać wszelkie informacje dotyczące procedury, trybu i sposobu składania wniosków o powrót dziecka uprowadzonego oraz dane, która instytucja jest organem centralnym w innych państwach.
Uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka jest bezprawne w rozumieniu Konwencji, jeżeli nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego przez ustawodawstwo (na podstawie orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo ugody mającej moc prawną) państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem oraz, jeżeli w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawo to było skutecznie wykonywane.
Osoba zainteresowana może domagać się powrotu dziecka, które nie ukończyło 16 lat oraz, zostało bezprawnie uprowadzone (lub zatrzymane) z jednego państwa, będącego stroną Konwencji do innego państwa, również będącego stroną Konwencji.
Wnioski o powrót dziecka sporządzone na podstawie przepisów Konwencji są rozpoznawane przez właściwe organy (sądy lub organy administracyjne) państwa do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane.
Konwencja przyjmuje jako zasadę niezwłoczny powrót dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu. Organ orzekający państwa, do którego dziecko zostało bezprawnie uprowadzone lub w którym zostało bezprawnie zatrzymane jest obowiązany do zarządzenia jego niezwłocznego powrotu, jeśli dziecko nadal w tym państwie przebywa, a wniosek wpłynął przed upływem roku od momentu uprowadzenia lub zatrzymania dziecka. Powrót dziecka powinien zostać zarządzony nawet po upływie roku, chyba że zostanie ustalone, że dziecko przystosowało się już do swego nowego środowiska.
Zobacz również: Co z władzą rodzicielską gdy rodzice nie żyją razem
Konwencja przewiduje, że w pewnych okolicznościach powrót dziecka jest niewskazany pomimo tego, że nastąpiło jego bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie.
Konwencja haska przewiduje kilka wyjątków, np. istnieje poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia, jeżeli dziecko sprzeciwia się powrotowi oraz że osiągnęło ono wiek i stopień dojrzałości, przy którym właściwe jest uwzględnienie jego opinii.
Drugim celem Konwencji jest ochrona prawa do odwiedzin dziecka przyznanego określonej osobie przez prawo państwa - miejsca stałego pobytu dziecka, naruszonego wskutek uniemożliwiania lub utrudnienia wykonywania tego prawa. Konwencja przewiduje obowiązek podjęcia działań w celu umożliwienia skutecznego wykonywania tego prawa
Aktualny wykaz państw, między którymi obowiązuje Konwencja haska (z podaniem daty wejścia jej w życie), można uzyskać na stronach internetowych Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego (http://www.hcch.net).
Zobacz również serwis: Sprawy rodzinne