Co jest najważniejsze w wychowaniu dziecka dla Polaków?
CBOS po ponad dziesięciu latach przerwy ponownie zbadał opinie Polaków o wychowywaniu dzieci. Ostatni raport poświęcony tej problematyce opublikowano w 2009 r., a poprzedni – w 1998 r. W raporcie wyjaśniono, że zadanie dokładnie tych samych pytań pozwoliło prześledzić zmiany, jakie zaszły w ostatnich trzech dekadach w opiniach o wychowaniu dzieci.
Z sondażu wynika, że 90 proc. Polaków za kluczową rolę w wychowaniu uważa porozumienie rodziców z dziećmi, a tylko 8 proc., że ważniejsze jest posłuszeństwo dzieci wobec rodziców. Z opinii ogółu Polaków można wywnioskować, że podejście do dzieci stało się bardziej podmiotowe, a oczekiwania wobec dziecka dostosowane do jego wieku.
Jak się zmieniło podejście Polaków do wychowywania dziecka?
Grupami, w których w większym stopniu niż wśród innych zachował się stary model wychowania są głównie osoby powyżej 55 lat, z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym lub zasadniczym zawodowym, robotnicy wykwalifikowani i emeryci. Przekonanie, że dla wychowania ważna jest karność dwukrotnie częściej podzielają mężczyźni niż kobiety (10 proc. i 5 proc.)
Tylko 20 proc. badanych uważa, że Polacy za mało czasu i uwagi poświęcają swoim dzieciom. Opinię tę częściej niż pozostali wyrażają osoby mieszkające w małych miasteczkach (do 20 tys. ludności).
W raporcie podano, że 24 proc. respondentów uważa, że współcześni rodzice rozpieszczają swoje dzieci, 3 proc. jest zdania przeciwnego, a 68 proc. wybrało oceny między tymi dwiema skrajnościami.
"Warto zauważyć, że ponad dekadę temu dwie trzecie badanych (67 proc.) było zdania, iż rodzice rozpieszczają dzieci. Dzisiejsze traktowanie dzieci w większym niż wcześniej stopniu na równi z dorosłymi oznacza więc zarówno większą podmiotowość dziecka, jak i mniejsze rozpieszczanie" – podkreślono.
Podejście Polaków do stosowania kar fizycznych u dzieci
CBOS zapytał też o stosowanie kar fizycznych, o tzw. lanie. I tu 21 proc. badanych stwierdziło, że rodzice zbyt rzadko stosują kary fizyczne, chociaż udział tej odpowiedzi zmniejszył się o ponad połowę od 2009 r. Zaledwie 6 proc. Polaków uważa, że dzieci są zbyt często bite i ten wynik również jest znacząco niższy od uzyskanego w poprzedniej edycji badania. 21 proc. ankietowanych nie odpowiedziało na to pytanie, wybierając opcję trudno powiedzieć lub odmawiając odpowiedzi.
Opinię, że dzieci za rzadko dostają lanie częściej niż pozostali wyrażają badani powyżej 55 lat, emeryci i renciści, a więc dziadkowie dzisiejszych małych dzieci.
Co piąty respondent (20 proc.) zgadza się ze stwierdzeniem, że współcześni rodzice są nadmiernie opiekuńczy, a 3 proc. uważa, że rodzice zbyt często zmuszają dzieci do samodzielności.
Pożądane cechy u dzieci przez rodziców
CBOS zapytał również wszystkich respondentów o cechy, które najchętniej widzieliby u dzieci, kiedy one dorosną. 63 proc. ankietowanych uważa, że bardzo ważne jest, aby ich dziecko w przyszłości potrafiło walczyć o swoje sprawy. Niemal tyle samo osób (62 proc.) chciałoby, żeby ich dzieci miały własne zdanie i nie ulegały innym. Na trzecim miejscu, z niewiele mniejszym odsetkiem wskazań (61 proc.), plasuje się dążenie do osiągnięcia własnego szczęścia.
"Dopiero na czwartym miejscu znalazła się cecha, która ponad dekadę temu była dla Polaków najważniejsza – żeby dzieci, gdy dorosną, postępowały moralnie. Obecnie szczególnie zależałoby na tym 59 proc. ankietowanych" – podano.
W porównaniu z poprzednią edycją badania spadło też znaczenie nadawane wysokim zarobkom (37 proc. w 2009 r., 27 proc. obecnie) oraz inicjatywie i przedsiębiorczości (spadek z 56 proc. do 45 proc.).
Z badania wynika ponadto, że 63 proc. codziennie znajduje czas, żeby rozmawiać z dzieckiem o jego sprawach. "Chociaż tabele aneksowe, ze względu na małe liczebności wielu grup, należy analizować z ostrożnością, to na uwagę zasługuje fakt, że rodzice identyfikujący się z lewicą znacznie częściej deklarują codzienne rozmowy z dzieckiem (73 proc.) niż badani o poglądach prawicowych (49 proc.)" – wywnioskowano.
"Współczesny model wychowania kładzie większy niż 13 lat temu nacisk na wartości indywidualistyczne – osobiste spełnienie, koncentrację na własnych sprawach i niezależność. Rodzice więcej czasu spędzają z dziećmi i robią to w sposób bardziej wartościowy niż ponad dekadę temu" – podsumowano w raporcie.
Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" (388) przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Każdy respondent wybierał samodzielnie jedną z metod: wywiad bezpośredni z udziałem ankietera (metoda CAPI), wywiad telefoniczny po skontaktowaniu się z ankieterem CBOS (CATI) – dane kontaktowe respondent otrzymywał w liście zapowiednim od CBOS, samodzielne wypełnienie ankiety internetowej (CAWI), do której dostęp był możliwy na podstawie loginu i hasła przekazanego respondentowi w liście od CBOS.
We wszystkich trzech przypadkach ankieta miała taki sam zestaw pytań i strukturę. Badanie zrealizowano od 14 do 25 sierpnia 2022 r. na próbie 1043 osób (w tym: 60,0 proc. metodą CAPI, 23,3 proc. – CATI i 16,7 proc. – CAWI).
Autorka: Katarzyna Herbut