Prokura obejmuje uprawnienie do dokonywania wszystkich czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Tak więc prokurenta nigdy nie należy pytać, „do czego jest umocowany”, czy też prosić o dokument wskazujący na zakres umocowania.
Ponieważ z mocy samego prawa prokurent może dokonywać wszystkich czynności prawnych, może też podpisywać weksle. Od zasady tej ustawodawca przewidział wyjątek w art. 1093 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem do zbycia przedsiębiorstwa, do oddania go do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo szczególne.
Kto ustanawia prokurę?
W spółkach osobowych (sp.j., sp.k., sp.p., S.K.A.). do ustanowienia prokury dochodzi jednomyślną uchwałą wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki. Odwołać może ją każdy z nich. Ustawodawca przyjął, że utrata zaufania choćby jednego ze wspólników jest wystarczającym powodem do odwołania prokury.
W przypadku spółek kapitałowych (sp. z o.o. i S.A.) prokura jest ustanawiana analogicznie, to jest jednomyślną uchwałą wszystkich członków zarządu, natomiast odwołać może ją każdy z nich.
Z uwagi na niejednoznaczność przepisów istnieje i drugi pogląd, zgodnie z którym prokurę ustanawia się w spółkach kapitałowych zgodnie z zasadami reprezentacji, jest on jednak w zdecydowanej mniejszości. Prokury nie będą mogły natomiast udzielać spółki cywilne. Po pierwsze dlatego, że nie mają one osobowości prawnej i tym samym nie mogą dokonywać żadnych czynności prawnych, po drugie dlatego, że nie mają statusu przedsiębiorcy i w dodatku nie są wpisywane do KRS.
Zobacz również: Pojęcie przedsiębiorcy
Rodzaje prokury
W uchwale powołującej należy określić rodzaj prokury. Może być ona min. łączna, oddzielna i oddziałowa. Rodzaje te ujawniane są w odpisie z KRS, stąd też warto umieć je odróżniać. Pierwsza z nich - łączna oznacza, że prokurent może działać tylko razem z innym prokurentem.
Czasami mylnie przyjmuje się, że prokura łączna dotyczy też działania z członkiem zarządu, co nie jest właściwe. Prokura oddzielna to taka, kiedy pełnomocnik może działać sam; natomiast oddziałowa to taka, kiedy może dokonywać czynności prawnych w zakresie spraw wpisanych do rejestru oddziału. Natomiast Kodeks spółek handlowych przewiduje jeszcze czwarty sposób reprezentacji, polegający na działaniu wspólnika (w spółce osobowej), względnie członka zarządu (w spółce kapitałowej) razem z prokurentem. W konsekwencji należy przyjąć, że istnieją 4 rodzaje prokury.
Koszty zgłoszenia
Po powołaniu prokurenta powinno nastąpić złożenie wniosku o jego wpisanie do KRS. Opłata sądowa od wniosku wynosi 400,00 zł, opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 250,00 zł.
W przypadku wykreślenia prokurenta opłata jest analogiczna. Wpis taki ma charakter deklaratoryjny (informacyjny). To znaczy, że prokurentem zostaje się od chwili powołania, a nie od chwili dokonania wpisu.
Z uwagi na wysokie koszty wpisu prokurentami zostają najczęściej osoby zajmujące najwyższe stanowiska w firmie (dyrektorzy handlowi, dyrektorzy generalni, główni księgowi…). Zaś posiadanie przez nich tak szerokiego pełnomocnictwa ma znaczenie prestiżowe - świadczy o dużym zaufaniu ze strony wspólników czy też członków zarządu.
Zobacz również serwis: Działalność gospodarcza