Problematyka prawnych aspektów możliwości odcięcia dopływu wody do nieruchomości budzi niemałe kontrowersje szczególnie na gruncie właścicieli nieruchomości, którzy poprzez odcięcie wody chcą wymusić wyprowadzenie się niechcianych lokatorów z zajmowanych nieruchomości lub wspólnot mieszkaniowych, w których jeden z członków nie wywiązuje się z obowiązku uiszczania należności. Regulacje prawne dotyczące owego zagadnienia zawarte zostały w ustawie z dnia 7 czerwca 2001 roku „O zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków”.
Dostarczanie wody odbywa się na podstawie umowy
W myśl ustawy, dostarczanie wody lub odprowadzanie ścieków odbywa się na podstawie pisemnej umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków zawartej między przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym, a odbiorcą usług. W tym miejscu należy zauważyć, że zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy, które mogą owe zadanie zlecić przedsiębiorstwom wodociągowym bądź wykonywać samodzielnie.
Umowa może być zawarta wyłącznie z osobą, która posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości do której ma być dostarczana woda lub mają być odprowadzane ścieki. Ustawa nie wskazuje o jaki tytuł prawny chodzi. W praktyce przedsiębiorstwa wodociągowe przyjmują, że tytułami takimi są: prawo własności lub umowy umożliwiające korzystanie z nieruchomości tj. umowa najmu, dzierżawy, użyczenia.
Umowa może zostać również zawarta z osobą, która nie posiada uregulowanego stosunku prawnego do nieruchomości. Dzieje się tak najczęściej w przypadku wszczętych i nie zakończonych postępowań spadkowych, postępowań działowych i innych postępowań zmierzających do uregulowania stanu prawnego, które w chwili zawarcia umowy nie zostały zakończone.
Problem z budynkami wielolokalowymi
Problematycznym może okazać się zawarcie umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków w przypadku budynku wielolokalowego. Co do zasady, przedsiębiorstwo wodociągowe zawiera umowę z właścicielem budynku lub jego zarządcą.
Powyższa sytuacja zachodzi w przypadku wspólnot mieszkaniowych. Rozliczeniu ulega wówczas wodomierz główny zainstalowany w budynku. Wodomierz ten zlicza ilość zużytej wody w całym budynku. Sposób w jaki rozliczą się ze sobą poszczególni właściciele odrębnych lokali znajdujących się w budynku leży w gestii samych mieszkańców, a najczęstszym sposobem odbywa się to na podstawie zainstalowanych w każdym lokalu podliczników.
Jednakże w przypadku, gdy infrastruktura techniczna jest dostosowana do zawarcia umowy z każdym odbiorcą z osobna, istnieje możliwość zawarcia tylu umów o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków ile odrębnych lokali istnieje w budynku wielolokalowym. W praktyce przedsiębiorstwa wodociągowe podejmując decyzje o zawarciu umowy z poszczególnymi lokalami kierują się ewentualnymi możliwościami tzw. odcięcia dostawy wody do poszczególnych lokali w przypadku spełnienia się przesłanek ustawowych do jej odcięcia. Przesłanki te wskazuje wprost art. 8 ustawy.
Kiedy istnieje możliwość odcięcia dopływu wody?
Katalog ustawowych przesłanek jest zamknięty i nie ma możliwości jego szerszej interpretacji. Tym samym przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może odciąć dostawę wody lub zamknąć przyłącze kanalizacyjne, jeżeli:
- przyłącze wodociągowe lub przyłącze kanalizacyjne wykonano niezgodnie z przepisami prawa;
- odbiorca usług nie uiścił należności za pełne dwa okresy obrachunkowe, następujące po dniu otrzymania upomnienia w sprawie uregulowania zaległej opłaty;
- jakość wprowadzanych ścieków nie spełnia wymogów określonych w przepisach prawa lub stwierdzono celowe uszkodzenie albo pominięcie urządzenia pomiarowego;
- został stwierdzony nielegalny pobór wody lub nielegalne odprowadzanie ścieków, to jest bez zawarcia umowy, jak również przy celowo uszkodzonych albo pominiętych wodomierzach lub urządzeniach pomiarowych.
Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków przewiduje możliwość odcięcia dostawy wody do nieruchomości wyłącznie dla przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, co wyklucza z tego kręgu właścicieli nieruchomości oraz ich zarządców. Brak jest też uzasadnienia dla rozszerzonej wykładni art. 8 i do dodania uprawnień wynikających z tej ustawy dla konkretnego podmiotu jakim jest przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne innym podmiotom. Tym samym art. 8 musi być interpretowany ściśle i zgodnie z jego literalnym brzmieniem. Daje on bowiem możliwość ograniczenia korzystania z wody pitnej w ściśle określonych wypadkach i określonemu podmiotowi i tylko ten podmiot może odciąć dostawę wody. Jest to uprawnienie reglamentacyjne, a nie wolnościowe. (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, (sygn. akt I ACa 278/11).
Wspólnota Mieszkaniowa nie może odciąć wody
Wskazać należy, że właściciel nieruchomości lub jakikolwiek inny podmiot niebędący przedsiębiorstwem wodno-kanalizacyjnym (w tym także wspólnota mieszkaniowa) w przypadku odcięcia dostawy wody do nieruchomości lub chociażby ograniczenia jej dostawy, naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą względem odbiorcy wody. Tym samym jakiekolwiek działania ze strony podmiotów innych niż wskazane w ustawie oraz osób fizycznych zmierzające do ograniczenia i odcięcia dostawy wody poczytywać należy jako działania niezgodne z prawem.
Nie można także uznać za zgodne z prawem, odcięcie dostawy wody na podstawie podjętej przez wspólnotę mieszkaniową uchwały w sprawie odcięcia dostawy wody. Takowa uchwała nie będzie stanowiła żadnego zabezpieczenia prawnego dla wspólnoty mieszkaniowej przed ewentualnym pozwem przeciwko niej z uwagi na niezgodność uchwały z prawem, co potwierdził Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku o sygnaturze I ACa 1216/13.
Konkludując, tylko przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, jako podmiot uprawniony w ustawie, posiada uprawnienia do odcięcia dostawy wody i zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego.