Użytkowanie wieczyste to specyficzna konstrukcja prawa cywilnego, zasadzająca się pomiędzy własnością, a ograniczonymi prawami rzeczowymi. Jej istota polega na oddaniu w użytkowanie nieruchomości gruntowej, będącej własnością Skarbu Państwa, województwa, powiatu, czy gminy osobie fizycznej lub prawnej. Obowiązkiem użytkownika jest natomiast uiszczanie opłat.
Czym jest użytkowanie wieczyste?
Instytucja użytkowania wieczystego została wprowadzona ustawą z 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach. Przyczyną jej obowiązywania była charakterystyczna dla PRL zasada, iż nieruchomości gruntowe w miastach powinny być własnością państwa. Obecnie regulacja ta zawarta jest w tytule II księgi drugiej kodeksu cywilnego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zawarcie umowy wieczystego użytkowania wymaga formy aktu notarialnego. Konieczny jest także wpis do księgi wieczystej. Uprawnienia użytkownika zbliżone są do tych, które przysługują właścicielowi. W szczególności korzysta on z gruntu z wyłączeniem osób trzecich. Może także rozporządzać tym prawem ( sprzedać je, obciążyć, czy zapisać w testamencie). Ponadto przysługuje mu pełne prawo do budowli wzniesionych na tym gruncie. Z drugiej zaś strony możliwe jest prowadzenie egzekucji z przysługującego użytkownikowi prawa.
Czas trwania użytkowania wieczystego wynosi zasadniczo dziewięćdziesiąt dziewięć lat. Wyjątkowo jednak, ze względu na cel gospodarczy, okres ten może zostać skrócony. Nie mniej jednak nie może on wynieść mniej niż 40 lat.
Polecamy: Kodeks pracy 2017 – Praktyczny komentarz z przykładami
Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed terminem. Stanie się tak wtedy, gdy użytkownik korzystał będzie z gruntu w sposób sprzeczny z przeznaczeniem oznaczonym w umowie. W szczególności chodzi tu o sytuacje, gdy wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budowli czy urządzeń.
Zobacz także: Od czego zależy okres użytkowania wieczystego?
Opłaty związane z użytkowaniem wieczystym
Istnienie konstrukcji prawnej w postaci użytkowania wieczystego, jest z pewnością dużym ułatwieniem dla osób, które nie dysponują jednorazowo kwotą w wysokości ceny nieruchomości. Mimo wszystko, planując zawarcie umowy w przedmiocie użytkowania wieczystego, musimy przygotować się na poniesienie pewnych kosztów.
Po pierwsze wieczysty użytkownik zobowiązany jest uiścić jednorazową opłatę. Dokonuje tego najpóźniej w dniu zawarcia umowy notarialnej. Będzie ona się wahać między 15%, a 25% wartości nieruchomości.
Ponadto użytkownik ma obowiązek dokonywania corocznych opłat, których wysokość uzależniona jest od celu na jaki nieruchomość została oddana. I tak:
- 0,3 proc. - ceny nieruchomości przeznaczonej na cele obronności, pod budowę obiektów sakralnych, na działalność charytatywną,
- 1 proc. - ceny nieruchomości przeznaczonej na cele rolne, mieszkaniowe i działalność sportową,
- 2 proc. - ceny nieruchomości przeznaczonej na działalność turystyczną,
- 3 proc. - ceny za pozostałe nieruchomości gruntowe.
opłaty roczne wnosi się przez cały czas trwania użytkowania wieczystego, do 31 marca, z góry za dany bieżący rok.
Zobacz także: Co z opłatami za użytkowanie wieczyste?
Kiedy opłata może ulec zmianie?
Aktualizacji opłaty za użytkowanie wieczyste może dokonać tylko właściciel nieruchomości ( Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki). Może to zrobić w dwojaki sposób:
- z urzędu- z własnej inicjatywy
- na wniosek użytkownika.
Aktualizacja opłaty musi być umotywowana zmianą wartości nieruchomości, stwierdzoną przez rzeczoznawcę. Właściwy organ, chcąc zaktualizować opłatę, powinien do 31 grudnia roku poprzedzającego wypowiedzieć dotychczasową opłatę i zaoferować nowe warunki.
Co gdy nie zgadzamy się na nowe stawki?
Gdy użytkownik wieczysty nie zgadza się na nowe, proponowane przez właściciela stawki, przysługuje mu kilka możliwości działania.
- Po pierwsze może odwołać się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Niezadowolony użytkownik ma 30 dni na złożenie wniosku o ustalenie, że zaktualizowana opłata jest nieuzasadniona lub uzasadniona w innej wysokości. Wniosek ten składa się przeciwko odpowiedniemu organowi, a ten będzie musiał dowieść, iż wartość gruntu rzeczywiście uległa zmianie.
- Istnieje także możliwość ubiegania się o bonifikatę, uzasadnioną niskimi dochodami, dla nieruchomości przeznaczonych lub wykorzystywanych dla celów mieszkaniowych.
Bonifikaty w wysokości 50 proc. opłaty rocznej udziela się osobom fizycznym, których dochód miesięczny na jednego członka rodziny nie przekracza 50 proc. średniego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za ostatni kwartał roku poprzedzającego rok, za który opłata ma być wnoszona, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Opłatę roczną obniża się również o 50 proc., jeżeli nieruchomość gruntowa została wpisana do rejestru zabytków.
- Użytkownik wieczysty może także podjąć indywidualne negocjacje z właścicielem gruntu, wskazując na nierzetelność wykonania operatu szacunkowego.
- Można także wszcząć procedurę przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.
Zobacz także: Czym jest bonifikata w opłacie rocznej za użytkowanie wieczyste?