Poczynając od pełnego władztwa nad nieruchomością oraz jej gruntem, poprzez oddzielenie tytułu prawnego do gruntu od tytułu prawnego do nieruchomości oraz różne formy współwłasności z państwem, bankiem lub inną osobą fizyczną lub prawną, kończąc na własności nieruchomości związanej ze średniowiecznym prawem o przeżycie - nie sposób ująć ich bogactwa i różnorodności. Aby możliwie najbardziej precyzyjne wyjaśnić odmienności poszczególnych form własności nieruchomości niezbędne jest więc ich omówienie. W Anglii i Walii istnieją więc następujące formy własności nieruchomości:
Freehold – jest to forma własności nieruchomości budynków i gruntów, na której ona się znajduje. Zarówno grunt jak i wzniesiony na nim budynek należą w 100% do właściciela.
Leasehold – oznacza, że jedynie budynek należy do właściciela nieruchomości (i jest dostępny na sprzedaż), a właścicielem gruntu jest inna osoba. Mieszkania są prawie zawsze leasehold, jednakże również duża część domów w Anglii posiada właśnie taki status. Zazwyczaj właściciel gruntu pobiera opłaty za jego dzierżawę (ground rent). Forma ta jest zbliżona do polskiego odpowiednika użytkowania wieczystego gruntu. Okres dzierżawy zazwyczaj wynosi pomiędzy 99 a 999 lat. Ważnym jest, aby przy zakupie pozostało minimum 60 lat do zakończenia lease, w przeciwnym wypadku może to stanowić problem przy uzyskaniu kredytu hipotecznego.
Flying freehold (share of freehold) – jest odmianą freehold. Taka forma własności występuje zazwyczaj, gdy dom typu freehold zostaje przekształcony na dwa mieszkania. Ziemia pod domem staje się własnością obu właściecieli mieszkań w odpowiednich częściach. Nie ma potrzeby zapłaty czynszu, ale własność jest ograniczona prawami drugiego właściciela. Część wierzycieli hipotecznych nie zgadza sie na udzielenie kredytu, gdy jego zabezpieczeniem ma być ten typ nieruchomości.
Commonhold – jest to stosunkowa nowa forma własności, która oznacza kooperację pomiędzy właścicielami freehold mieszkającymi w zdefinowanej lokalizacji. W skład społeczności wchodzą właściciele freehold z własnymi nieruchomościami w danym obrębie. Właścicielami części wpólnych commonhold jest zazwyczaj firma, której członkami mogą być jedynie własciciele freehold w danej lokalizacji.
Zobacz też: Jak przedawniają się roszczenia z umowy najmu lokali użytkowych?
Programy związane z pierwszym zakupem
Istnieje również wiele programów, które ułatwiają nabycie własnego lokalu, zwłaszcza osób kupujących po raz pierwszy:
‘Shared onwership scheme’ - polega na zakupie domu lub mieszkania wspólnie z władzami lokalnymi (local authority) lub spółdzielnią mieszkaniową (Housing Association). Właściciel wykupuje wówczas procentowy udział w nieruchomości, której pozostała część jest własnością Housing Association czy też władz lokalnych. Za część należacą do współwłaściciela płaci się miesięczny czynsz. Można wykupić pozostałe udziały w miarę poprawy sytuacji materialnej.
‘The right to buy’ – polega na wykupie od władz lokalnych nieruchomości za obniżoną stawkę. Aby kwalifikować się do tego programu należy być lokatorem domu należącego do władz lokalnych przez minimum dwa lata (lub minimum pieć lat, jeśli lokatorem zostało się po 18 stycznia 2005).
‘Home Buy Direct’/’Help to Buy’ – jest to tzw ‘shared equity scheme’ dla osób kupujących po raz pierwszy, gdzie pożyczka hipoteczna jest udzielana na minimum 70% wartości nieruchomości, a pozostała kwota 30% udzielana jest w formie udziału we własności nieruchomości (tzw. ‘equity loan’). Przez pierwsze pięć lat nie ma opłat za ten rodzaj pożyczki ‘equity loan’, który jest zazwyczaj udzielny w częściach równych przez rząd i dewelopera. W programie tym zazwyczaj można wykupić jedynie nieruchomości na rynku pierwotnym (nowe nieruchomości)
W Anglii istnieją dwie formy współwłasności pomiędzy jego właścicielami:
- Beneficial joint tenants (współwłaściciele połączeni ustawową wspólnością majątkową)
- Tenants in common (współwłaściciele według określonego udziału procentowego)
- W częściach równych (50/50)
- W częściach nierównych (ustalonych indywidualnie między właścicielami)
Joint tenants oznacza, że nieruchomość należy niepodzielnie do wszystkich współwłaścicieli. W przypadku śmierci jednej z osób posiadających nieruchomość w opcji ‘Joint Tenancy’, stosuje się prawo ‘survivorship’ - prawo do przejęcia całości własności nieruchomości. Opcja ta jest dzięki temu szczególnie polecana dla małżeństw oraz osób w długotrwałych związkach, które chciałyby w razie śmierci przekazać na drugiego małżonka lub partnera prawo własności nieruchomości. Jeśli strony chciałyby przenieść odpowiedni udział mocą testamentu, na przykład kiedy posiadają dzieci z poprzednich związków, wtedy konieczna będzie opcja ‘Tenancy in Common’.
Osoby posiadające nieruchomość w opcji ‘join tenancy’, mają zawsze równe prawa do nieruchomości, bez względu na swój wkład przy jej zakupie. Przez co, jeśli A oraz B zakupią nieruchomość w opcji ‘joint tenancy’ i A pokrył 90% ceny zakupu, a B tylko 10% tej sumy, na mocy następnego rozdzielenia B nabędzie połowę udziałów w nieruchomości. Natomiast, jeśli strony chcą ustalić swoje udziały zgodnie z odpowiednim wkładem w kwotę zakupu nieruchomości, od samego początku wymagana będzie opcja ‘Tenancy in Common’.
Opcja ‘Tenancy in Common’ jest odpowiednia dla partnerów biznesowych oraz w innych przypadkach, w których strony nie chcą zastosowania prawa ‘survivorship’, na przykład kiedy nie żyją razem ze sobą lub nie są w długotrwałym związku, albo kiedy chcą na wypadek śmierci zabezpieczyć udziały innych osób, lub kiedy chcą ustalić udział w nieruchomości zgodnie z odpowiednim wkładem przy zakupie nieruchomości. Istotą ‘Tenancy in Common’ jest wyraźne ustalenie wielkości udziałów współwłaścicieli w nieruchomości. Konkretną wartość będzie zawierał akt przeniesienia właności (‘transfer deed’) ustalający prawo własności poszczególnych współwłaścicieli.
Każdy rodzaj własności nieruchomości, dzięki swoim charakterystycznym cechom, ma określone wady i zalety. W różnych stanach faktycznych optymalnym rozwiązaniem są różne rodzaje prawa własności. Nie dziwi więc fakt, że większość osób, stojąc przed koniecznością wyboru określonego tytułu prawnego do nieruchomości, radzi się profesjonalistów. Zawiłości brytyjskiego systemu prawa własności ciężko zrozumieć nawet po lekturze fachowej literatury. Pełne zrozumienie tematu wymaga bowiem praktyki i stałej styczności z tą problematyką.
Zobacz również: Zakup garażu od dewelopera obowiązkowy?