14 maja – pierwotny termin na zwrot wywłaszczonych nieruchomości ponad 20 lat temu
Ubiegłoroczna nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami (ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 2019, poz. 801) wprowadziła ograniczenie czasowe w zakresie terminu dochodzenia zwrotów nieruchomości, które okazały się być zbędne na cele wywłaszczenia. Wprowadzony tą nowelizacją ustęp 7 w artykule 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej:ugn) stanowi, że uprawniennie do zwrotu gruntów, zbędnych na cel wywłaszczenia wygasa, jeżeli od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, upłynęło 20 lat, a w tym terminie uprawniony nie złożył wniosku, o którym mowa w ust. 3. [tj. wniosku o zwrot – M.G.]. Dotyczy to także sytuacji, gdy nieruchomość została wywłaszczona na podstawie umowy (art. 142a ugn)
Ponadto, art. 2 nowelizacji stanowił, że jeśli do wywłaszczenia doszło ponad 20 lat temu, dawny właściciel lub spadkobierca ma prawo żądać zwrotu nieruchomości przez 12 miesięcy od momentu wejścia w życie tej nowelizacji. Ponieważ nowelizacja ta weszła w życie 14 maja 2019 roku, ostateczny termin na składanie wniosków o zwrot w takich przypadkach miał minąć 14 maja 2020 roku.
Polecamy: Pracodawca w kryzysie
Bieg terminu na składanie wniosków o zwrot zawieszony na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej
Jednakże należy podkreślić, że bieg ww. 12-miesięcznego terminu został zawieszony na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej 2.0 (ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. 2020 poz. 568). Konkretnie chodzi o nowowprowadzony art. 15zzr, który stanowi, że:
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów:
1) od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem,
2) do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,
3) przedawnienia,
4) których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,
5) zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,
6) do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju
- nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.
Ponieważ tzw. tarcza antykryzysowa weszła w życie z dniem 31 marca, od tego czasu 12-miesięczny termin, przewidziany w nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami nie biegnie. Ponieważ od 31 marca do 14 maja mija 45 dni, od momentu „odwieszenia” terminów administracyjnych pozostanie 45 dni na złożenie wniosku o zwrot nieruchomości wywłaszczonych ponad 20 lat temu.
Jeśli odwieszenie terminów administracyjnych nastąpiłoby przykładowo od 26 maja b.r. to tym samym, ostateczny termin na złożenie wniosku o zwrot wywłaszczonych ponad 20 lat temu nieruchomości minąłby 9 lipca b.r.
Należy wskazać, że obecnie toczą się prace parlamentarne nad tzw. tarczą antykryzysową 3.0., która przewiduje uchylenie ww. art. 15zzr, tj. „odwieszenie” biegu terminów administracyjnych.
Kiedy można starać się o zwrot wywłaszczonych nieruchomości?
Oczywiście tylko w niektórych przypadkach zwrot wywłaszczonych gruntów jest możliwy. Najważniejsze 3 przesłanki są następujące:
- Nieruchomość nigdy nie została wykorzystana zgodnie z celem wywłaszczenia
- Nieruchomość pozostaje własnością gminy lub Skarbu Państwa
- Wnioskodawca jest były właścicielem lub spadkobiercą byłego właściciela nieruchomości
- Organ odpowiedzialny (obecnie starosta) nie zawiadomił byłego właściciela lub jego spadkobierców o zamiarze użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu
Podkreślić należy, że zgodnie z art. 136 ust. 3 ugn, można żądać zwrotu:
- Części nieruchomości, jeżeli tylko fragment gruntu został wykorzystany na cel wywłaszczenia
- Udziału w nieruchomości, jeżeli o zwrot ubiega się tylko jeden ze współwłaścicieli lub spadkobierców dawnego właściciela
Michał Górski
Autor jest adwokatem, doktorem nauk prawnych, współautorem blogów: https://zasiedzenie.net/ i https://odszkodowanieodpanstwa.net/
Polecamy serwis: Sprawy urzędowe