Zasiedzenie służebności na gruncie obciążonym prawem wieczystego użytkowania
Prawo wieczystego użytkowania jest tworem ustroju socjalistycznego z którym do tej pory ustawodawca i praktyka sądowa nie mogą się uporać. W orzecznictwie sądowym istniała rozbieżność co do tego czy wieczysty użytkownik może obciążyć swoje prawo służebnością gruntową (najczęściej chodzi o służebność drogi – przejazdu) lub o służebność przesyłu. Ostatecznie Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 17 maja 2017 r., III CZP 101/16 opowiedział się za taką możliwością. W uchwale tej Sąd zajmował się bezpośrednio możliwością ustanowienia na prawie wieczystego użytkowania służebności przesyłu, ale należy przyjąć, że stanowisko to ma zastosowanie także do możliwości obciążenia prawa wieczystego użytkowania służebnością gruntową.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Zasiedzenie służebności na gruncie obciążonym wieczystym użytkowaniem
Na tym jednak komplikacje nie skończyły się. W praktyce powstała bowiem wątpliwość co do tego czy wykonywanie posiadania służebności drogowej bądź służebności przesyłu na gruncie obciążonym wieczystym użytkowaniem, na warunkach prowadzących do zasiedzenia tych służebności, prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności na gruncie (ściśle rzecz biorąc na nieruchomości), czy na prawie wieczystego użytkowania. Kwestią tą zajmował się Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 października 2019 r., V CSK 314/18 rozstrzygając ją następująco:
Służebność przesyłu nabyta w wyniku zasiedzenia obciąża nieruchomość a nie ustanowione na niej użytkowanie wieczyste.
I znowuż trzeba dodać, że stanowisko wyrażone w tym postanowieniu znajdzie zastosowanie także do zasiedzenia służebności gruntowej (drogi – dojazdu). Oznacza to, że, stosownie do tej wykładni prawa,, służebność drogi dojazdowej nabyta przez zasiedzenie obciąża nieruchomość a nie ustanowione na niej użytkowanie wieczyste.
Konsekwencje wyroku Sądu Najwyższego
Stanowisko to ma doniosłe konsekwencje prawne. W przypadku bowiem przyjęcia, że zasiedzenie służebności następuje na prawie wieczystego użytkowania, służebność nabyta przez zasiedzenie wygasałaby razem z wygaśnięciem (zakończeniem trwania) wieczystego użytkowania. Takiego niebezpieczeństwa wygaśnięcia służebności nie ma, jeśli przyjmuje się, jak to uczynił Sąd Najwyższy w omawianym orzeczeniu, że zasiedzenie służebności obciąża nieruchomość a nie ustanowione na tej nieruchomości wieczyste użytkowanie.
Michał Górski
Autor jest adwokatem, doktorem nauk prawnych, współautorem blogów: zasiedzenie nieruchomości oraz o odszkodowaniu od Skarbu Państwa