Wprowadzanie stanów nadzwyczajnych w Polsce

Marta Wrzosek
rozwiń więcej
W polskim prawie wyróżnia się trzy rodzaje stanów nadzwyczajnych: stan wyjątkowy, stan wojenny i stan klęski żywiołowej. / inforCMS
W polskim prawie wyróżnia się trzy rodzaje stanów nadzwyczajnych: stan wyjątkowy, stan wojenny i stan klęski żywiołowej. Jakie są zasady ich wprowadzania?

Stan klęski żywiołowej

W pierwszej kolejności należy wskazać, że stan klęski żywiołowej może zostać wprowadzony w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych (np. powodzi) lub awarii technicznych oraz w celu ich usunięcia.

Stan klęski żywiołowej wprowadzany jest na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia lub usunięcia skutków takiej katastrofy lub awarii, nie dłużej jednak niż na 30 dni.

Stan ten wprowadza Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, z własnej inicjatywy bądź też na wniosek właściwego wojewody. W takim rozporządzeniu wskazuje się przyczyny, datę wprowadzenia, obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej.

Zobacz również: Stan nadzwyczajny w państwie

W wyniku wprowadzenia stany klęski żywiołowej mogą zostać ograniczone niektóre prawa i wolności człowieka zagwarantowane w Konstytucji RP. Są to, np. wolność działalności gospodarczej, nienaruszalność mieszkania, prawo do strajku, prawo własności.

Stan wojenny

Stan wojenny może zostać wprowadzony w razie zewnętrznego zagrożenia państwa (np. działania terrorystyczne czy też zbrojna napaść na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Jest on wprowadzany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów na części albo na całym terytorium państwa. W takim wniosku Rada Ministrów określa przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny. Dodatkowo, wskazuje jakie prawa i wolności człowieka i obywatela zostaną ograniczone (zawsze odpowiednio do stopnia i charakteru zagrożenia).

Wniosek jest niezwłocznie rozpatrywany przez Prezydenta RP, a następnie wydaje rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wojennego (bądź odmawia jego wprowadzenia).

Stan wyjątkowy

Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w sytuacji szczególnego zagrożenia ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, które nie może zostać usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych.

Zobacz również serwis: Konstytucja

Rada Ministrów kieruje, w takiej sytuacji, wniosek do Prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego. Określa w nim przyczyny, obszar i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego, a także ewentualne ograniczenia praw i wolności człowieka i obywatela.

Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na czas nie dłuższy niż 90 dni.

Jeżeli zbliża się upływ czasu, na jaki został wprowadzony stan wyjątkowy, a nie ustały przyczyny jego wprowadzenia, Prezydent RP może przedłużyć czas jego trwania na maksymalnie 60 dni.

Prawo
Rewolucja w urlopach: im więcej dzieci (i to nie tylko własnych) – tym więcej dni wolnych, a dla pracodawców, którzy nie będą się stosować – 30 tys. zł kary
03 maja 2025

Na 1 dziecko – 2 dni wolnego, na 2 dzieci – 3 dni wolnego, na 3 dzieci – 4 dni wolnego, a na 4 i więcej – 5 dni wolnego, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, powołując się m.in. na naruszenie przez ww. przepis konstytucyjnej zasady równości. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy na wszystkie dzieci i obojga rodziców?

MRPiPS: nowe rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. Termin do 20 maja 2025 r. na składanie dokumentów
02 maja 2025

Rok 2025 jest wyjątkowo obfitujący w zmiany prawa czy też projekty zmian w zakresie uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami i ogólnie dla całego systemu orzecznictwa. Ale to nie koniec! Idą kolejne zmiany i to na z góry określone lata: na 2026, 2027 a nawet 2028 r. Perspektywa odległa - to fakt, ale takie działania jak zapowiada resort pracy wymagają długiej perspektywy. Udało się dotrzeć do informacji, z których wynika, że MRPiPS ogłasza program: "Przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności". Co będzie obejmował program, do kogo jest skierowany i co można zyskać?

Znieważenie flagi państwowej – co grozi za obrazę symboli narodowych?
02 maja 2025

Flaga państwowa to jeden z najważniejszych symboli każdego kraju – wyraża tożsamość narodową, suwerenność, a także dumę z historii i wspólnoty obywatelskiej. W Polsce ochrona flagi jest zagwarantowana przepisami prawa, a jej znieważenie jest przestępstwem. Warto więc wiedzieć, czym jest znieważenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej, jakie formy może przybrać oraz jakie sankcje grożą za tego rodzaju działanie.

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób [NOWE ŚWIADCZENIE]. Dodatkowo wyrównanie od stycznia 2025
03 maja 2025

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób. Co istotne osoby, który mają prawo do tego nowe dodatku dostaną również wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Wysokość dodatku wynosiła w styczniu i lutym 2025 r. 2520 zł, a od marca jest to 2610,72 zł. Na konta świadczeniobiorców wpłyną więc w maju spore pieniądze.

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]
02 maja 2025

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę?: Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"
02 maja 2025

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

7 lat ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności i inne zmiany. Nowelizacja rozporządzenia dot. orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
02 maja 2025

W dniu 30 kwietnia 2025 r. opublikowano projekt rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. Co się dokładnie zmieni i od kiedy?

Grill na balkonie? Uważaj - może kosztować Cię nawet 5 500 zł, a ognisko w ogrodzie - nawet 11 500 zł
02 maja 2025

Można śmiało powiedzieć, że majówka to narodowe święto grilla (a w nieco mniejszym zakresie - również ogniska). Mieszkańcy bloków - z przyczyn oczywistych - mogą zdecydować się wyłącznie na to pierwsze, a posiadacze własnych ogródków - rozniecić nieco większy płomień. Czy jednak takie przyjemności - w obrębie własnych balkonów i ogródków są legalne? Okazuje się, że nie w każdym przypadku, a ich nieroztropnych amatorów, mogą niekiedy spotkać niemiłe konsekwencje.

Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia
01 maja 2025

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych
30 kwi 2025

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

pokaż więcej
Proszę czekać...