Powstanie warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. Data zakończenia zrywu nie jest dokładnie określona. Jedni przyjmują, iż powstanie zakończyło się 2 października 1944 r., kiedy zaniechano działań obronnych i rozpoczęto rozmowy w sprawie kapitulacji. Inni za koniec insurekcji przyjmują dzień 5 października, w którym oficjalnie podpisano decyzję o zawieszeniu broni.
Przyczyną zrywu była chęć uwolnienia się spod okupacji niemieckiej przy jednoczesnym uniknięciu wpływów radzieckich. Z tego powodu na Kresach Wschodnich rozpoczęto „Akcję Burza”. Pod koniec lipca 1944 r. Komendant Główny AK generał Tadeusz „Bór” Komorowski oraz Delegat Rządu na Kraj Jan Stanisław Jankowski ustalili, że powstanie w stolicy będzie miało miejsce, ale jego termin zostanie ustalony w późniejszym czasie i będzie uzależniony od aktualnej sytuacji na froncie.
O rozpoczęciu insurekcji zdecydowano w momencie, gdy Armia Czerwona zbliżała się do stolicy. Zryw przeciw siłom niemieckim rozpoczął się 1 sierpnia o godz. 17.00, zwaną Godziną „W”.
Początkowo oceniano, iż powstanie nie powinno potrwać dłużej niż kilka dni. Jednak Niemcy były do stłumienia powstania bardzo dobrze przygotowani. Hitler wydał nawet rozkaz zrównania Warszawy z ziemią.
Zobacz również: 11 listopada
W walkach o stolicę brali udział żołnierze Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Armii Ludowej, Polskiej Armii Ludowej oraz Korpusu Bezpieczeństwa.
Pomimo próśb Rządu RP na uchodźstwie Stalin nie był zainteresowany udzieleniem pomocy powstańcom.
Podczas dwóch miesięcy walk w stolicy zginęło 10 tys. żołnierzy, a ok. 60 % zabudowy stolicy uległo zniszczeniu.
Do dziś trwają spory co do zasadności wszczęcia walk. Bezspornym jednak jest, iż powstanie warszawskie stało się symbolem męstwa i odwagi w walce z okupantem.
Powstanie w liczbach
63 dni trwało powstanie, jeżeli przyjmiemy, iż zakończyło się 2 października 1944 r.;
10 000 żołnierzy polskich zostało zabitych w powstaniu, podobne straty ponieśli Niemcy;
200 000 osób (maksymalnie) spośród ludności cywilnej straciło życie w wyniku starć;
10000 karabinów zwykłych posiadali powstańcy;
300 pistoletami maszynowymi dysponowali polscy żołnierze.
Polecamy serwis: Konstytucja