Możliwość zastrzegania numeru PESEL istnieje od listopada 2023 r. Jednak to dopiero w czerwcu 2024 r. przestrzeń publiczną zalała lawina informacji o tym, że należy to zrobić. Dlaczego? Co z codziennym korzystaniem z tego numeru?
- Skąd ta lawina informacji o zastrzeganiu PESEL?
- Nie założysz konta, nie zaciągniesz kredytu, ale zrealizujesz receptę
Skąd ta lawina informacji o zastrzeganiu PESEL?
Choć możliwość zastrzeżenia numeru PESEL istnieje już od listopada 2023 r., to dopiero pod koniec maja 2024 r. internet zaczął żyć tematem, a początek czerwca to wręcz lawina informacji o tym, jak wykonać tę czynność. Dlaczego? Bo z uwagi na rozmiar przedsięwzięcia, instytucje, które mają obowiązek weryfikacji tego numeru w bazie zastrzeżeń, dostały czas na to, by się do tego systemu „podłączyć” i to dopiero od czerwca przeprowadzanie weryfikacji jest dla nich obowiązkowe. I choć o zastrzeganiu numeru PESEL mówi się obecnie dużo, jednak nadal są sprawy, które mogą w tym zakresie niepokoić.
Głównym celem zastrzeżenia numeru PESEL ma być przejęcie kontroli nad jego wykorzystaniem. Oczywiście w grę wchodzi głównie wykorzystanie niepożądane, które prowadzi do zaciągania zobowiązań finansowych. PESEL nigdy nie był szczególnie chroniony, a od czasu, gdy zaczęliśmy podawać go w aptekach podczas realizacji recept, można powiedzieć, że jest powszechnie dostępny. Nie jest to problematyczne aż do chwili, gdy ktoś nie postanowi wykorzystać go bez naszej wiedzy np. do zaciągnięcia pożyczki czy wyrobienia kopii naszej karty SIM. Takim właśnie niepożądanym sytuacjom ma zapobiegać zastrzeżenie numeru.
PESEL można zastrzec w aplikacji mObywatel, w serwisie gov.pl albo w urzędzie gminy. Cała procedura jest bezpłatna, a jeśli przeprowadzamy ją elektronicznie, trwa dosłownie chwilę. Jednak co dalej?
Nie założysz konta, nie zaciągniesz kredytu, ale zrealizujesz receptę
Konsekwencją zastrzeżenia numeru PESEL jest oczywiście nie tylko to, że niepożądane osoby nie wezmą na nas kredytu czy pożyczki, ale również to, że my sami nie będziemy mogli tego zrobić, dopóki nie zmienimy tymczasowo statusu numeru na niezastrzeżony. Jednak pożyczki i kredyty to nie wszystko. Nie otworzymy również w banku nowego konta (nawet, jeśli jesteśmy już jego klientem), nie załatwimy sprawy u notariusza i nie wyrobimy kopii karty SIM. Przed każdą z tym czynności będziemy musieli pamiętać o zdjęciu zastrzeżenia z numeru, a po załatwieniu sprawy o ponownym jego założeniu (chyba że skorzystamy z czasowej rezygnacji z zastrzeżenia, określając termin jej automatycznego zakończenia). To wszystko wydaje się jednak mało kłopotliwe, bo zapewne większość obywateli nie korzysta ze wskazanych usług szczególnie często, jednak może rodzić się pytanie, co dalej z codziennym wykorzystywaniem numeru PESEL, np. podczas realizacji recept, czy zapisu do lekarza? Można by rzec, że nic. Ani podmioty lecznicze, ani apteki nie znalazły się bowiem w grupie podmiotów, które są zobowiązane do weryfikacji tego numeru w bazie zastrzeżeń, co oznacza, że w relacjach z nimi będziemy mogli korzystać z niego na takich samych zasadach, jak dotychczas, bez względu na to, czy jest zastrzeżony, czy nie. To samo dotyczy takich sytuacji, jak załatwianie spraw w urzędzie, czy zakup biletów lotniczych.
ustawa z 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz.U. z 2023 r. poz. 1394)