Wierzyciel jednak musi wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Przepisem, który określa, z jakiego majątku wierzyciel może prowadzić egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim, jest art. 776 1 KPC . Z przepisu tego wynika, że są to składniki majątkowe, z których zwykle korzysta małżonek dłużnika.
Uregulowanie przyjęte z kolei w art. 41 k.r.o. zapewnia ograniczoną odpowiedzialność majątkiem wspólnym za długi jednego z małżonków pozostającego w ustawowym ustroju wspólności majątkowej. Wierzyciel bowiem może żądać zaspokojenia z majątku wspólnego tylko wtedy, gdy na zaciągnięcie zobowiązania przez jedno z małżonków drugie z nich wyrazi zgodę (art. 41 § 1 k.r.o.)
Kryterium „wyrażenia zgody”
Ograniczenie to nie dotyczy odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jedno z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, za takie zobowiązania, oboje małżonkowie są co do zasady odpowiedzialni solidarnie.
Jeżeli więc wierzyciel, dokonując czynności prawnej z osobą pozostającą w związku małżeńskim, chciałby zapewnić sobie możliwość prowadzenia ewentualnej przyszłej egzekucji także z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka, to powinien zadbać o zgodę małżonka dłużnika na zaciągnięcie przez dłużnika zobowiązania. Zgoda taka musi wynikać z dokumentu urzędowego lub prywatnego.
W postępowaniu klauzulowym sąd powinien ograniczyć się do wyjaśnienia trzech kwestii: czy wskazana przez wierzyciela osoba jest małżonkiem dłużnika, czy wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika oraz czy wierzytelność ta powstała z czynności prawnej.
Przedawnienie roszczeń wierzyciela
Nadanie tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzuli wykonalności także względem jej współmałżonka w odniesieniu do majątku objętego wspólnością (art. 787 KPC), jest dopuszczalne dopóty, dopóki nie nastąpiło przedawnienie roszczeń wierzyciela w stosunku do jego dłużnika, wymienionego w tytule egzekucyjnym.
Uprawnienia małżonka dłużnika
Małżonek dłużnika może zaskarżyć postanowienie o nadaniu przeciwko niemu klauzuli wykonalności. Niedopuszczalne jest zajęcie przedmiotów stanowiących majątek osobisty małżonka dłużnika. Gdyby do takiego zajęcia doszło, małżonek dłużnika może wytoczyć na podstawie art. 841 powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji. Gdyby jednak mimo braku takiej klauzuli egzekucja została wszczęta do majątku objętego wspólnością ustawową, małżonek dłużnika może skutecznie wytoczyć powództwo przewidziane w art. 841 KPC.
Post. SN z 21 lutego 1969 r., I CZ 13/69, LexPolonica nr 309023, OSPiKA 1970, nr 7-8, poz. 154
Uchwała SN z 13 maja 1993 r., III CZP 60/93, LexPolonica nr 304720, OSNCP 1993, nr 12, poz. 223
M. Muliński, Zakończenie postępowania klauzulowego, s. 72
Uchwała SN z 7 lutego 1967 r., III CZP 89/67, LexPolonica nr 309020, OSNCP 1969, nr 1, poz. 2
Post. SN z 2 grudnia 1970 r., II CZ 122/70, LexPolonica nr 309024, OSNCP 1971, nr 6, poz. 112