Małżeńska umowa majątkowa
Umowa majątkowa małżeńska, jak zostało wskazane powyżej, może wprowadzić między małżonkami ustrój majątkowy odmienny od wspólności ustawowej. Małżonkowie nie mogą jednak kształtować wzajemnych stosunków majątkowych w sposób zupełnie dowolny. Mogą oni skorzystać z katalogu wariantów ustroju majątkowego wskazanego przez krio. Dlatego małżonkowie nie mogą jednocześnie częściowo rozszerzyć (co do pewnych przedmiotów majątkowych), a częściowo ograniczyć (co do innych przedmiotów) wspólności ustawowej. Warto przy tym zaznaczyć, że małżonkowie, w drodze zmiany umowy, mogą powrócić do ustroju wspólności ustawowej.
Zasady zawarcia umowy małżeńskiej
Odnośnie ogólnych zasad, którymi należy kierować się przy zawarciu umowy małżeńskiej, to rozszerzenie i ograniczenie wspólności majątkowej nie może rozciągać się na przedmioty wymienione w art. 49 § 1 krio, do których należą m.in. przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom oraz prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
Zobacz również: Jak sporządzić intercyzę?
Cel umowy małżeńskiej
Jednym z celów zawarcia umowy małżeńskiej jest zwykle wyłączenie wzajemnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego małżonka. W pełnym zakresie jest to realizowane, gdy małżonkowie ustanawiają jedną z form rozdzielności majątkowej.
W ograniczonym zakresie zaś, gdy tylko ograniczają wspólność ustawową. Kluczowym elementem warunkujących odpowiedzialność jednego małżonka za zobowiązania drugiego małżonka jest istnienie majątku wspólnego w trakcie trwania małżeństwa, gdyż tylko w zakresie tego majątku małżonek będzie ewentualnie odpowiadał za zobowiązania swojego małżonka. Należy przy tym wskazać, że nawet, gdy ten wspólny majątek istnieje, a więc w ustroju wspólności majątkowej, co do zasady małżonek odpowiada za zobowiązania swojego współmałżonka (dłużnika) tylko wówczas, gdy małżonek (dłużnik) zaciągnął zobowiązanie za zgodą swojego małżonka.
Zobacz również serwis: Podział majątku
Ograniczenie odpowiedzialności
Ograniczenie odpowiedzialności nie jest jednak automatyczne. Zgodnie z krio, małżonek może powołać się względem innych osób (najczęściej wierzycieli drugiego małżonka) na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie i rodzaj były tym osobom wiadome. Nie jest konieczne, żeby wierzyciel znał treść umowy i szczegółowy zakres rozszerzenia lub ograniczenia wspólności. Jednak ważne jest, aby małżonek poinformował wierzyciela o istnieniu umowy małżeńskiej i jej rodzaju przed zaciągnięciem zobowiązania (uchwała Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 1980 r., sygn. III CZP 13/80).
Należy przy tym zaznaczyć, że umowa małżeńska zawarta później lub zmiana tej umowy nie ma skutku względem wierzyciela i to małżonkowie lub małżonek musi udowodnić, że wierzyciel przy zaciąganiu zobowiązania o umowie wiedział.
Jeżeli umowa małżeńska jest bezskuteczna względem wierzyciela, stosunki majątkowe małżonków ocenia się tak, jakby umowy małżeńskiej nie zawarto. Dlatego w takiej sytuacji wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności zarówno z majątku osobistego dłużnika, jaki z tych przedmiotów, które weszłyby do majątku wspólnego małżonków.
Podsumowanie
Podsumowując, umowa małżeńska może być zastosowana jako finansowa ochrona dla rodziny przed wierzycielami jednego z małżonków. Wymaga to jednak od małżonka uprzedzenia swoich kontrahentów o istnieniu tej umowy w odpowiednim czasie.
Zobacz również serwis: Małżeństwo