Podczas dnia bezpłatnych porad będzie można porozmawiać z notariuszami na temat majątku rodziny i bezpieczeństwa. Poniżej prezentujemy przykładowe pytania z tej dziedziny:
Czy z chwilą zawarcia małżeństwa zawsze powstanie wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami?
Tak. W polskim systemie prawa z chwilą zawarcia małżeństwa z mocy ustawy powstaje między małżonkami wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jedno z nich. Tworzą one ich majątek wspólny. Wspólność majątkowa nie powstanie, jeżeli małżonkowie przed zawarciem małżeństwa zawrą umowę rozdzielności majątkowej (intercyzę). Umowa taka zawsze wymaga formy aktu notarialnego.
Czy rozdzielność majątkową można ustanowić także w trakcie trwania małżeństwa?
Tak, rozdzielność majątkową można ustanowić zarówno przez zawarciem związku małżeńskiego, jak też w trakcie trwania małżeństwa. W tym pierwszym przypadku wspólność majątkowa pomimo zawarcia małżeństwa w ogóle nie powstanie. W drugim zaś wspólność majątkowa przestanie obowiązywać od momentu zawarcia umowy ustanawiającej rozdzielność. Małżonkowie powinni wówczas zdecydować, jakie będą losy majątku nabytego do wspólności od momentu zawarcia małżeństwa do chwili ustanowienia rozdzielności. Jeżeli jakieś przedmioty majątkowe wymagają podziału, można to zrobić w drodze umowy o podział majątku wspólnego. Kiedy w skład takiego majątku wchodzą nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego lub spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Czy wspólność majątkową można przywrócić?
Tak, małżonkowie w każdej chwili mogą przywrócić w swoim małżeństwie ustrój wspólności majątkowej - niezależnie od tego, czy umowę ustanawiającą rozdzielność zawarto przed czy już w trakcie małżeństwa. Należy w tym celu ją rozwiązać. Od tego momentu powstanie między małżonkami wspólność majątkowa. Pamiętać jednak należy, że tak umownie przywrócona wspólność nie działa wstecz – nie obejmuje przedmiotów nabytych w czasie trwania rozdzielności.
Czy wspólność majątkową można rozszerzyć na przedmioty nie objęte nią, np. nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego lub w trakcie obowiązywania rozdzielności majątkowej?
Tak – małżonkowie mogą w drodze umowy rozszerzyć wspólność ustawową na przykład na wszystkie nieruchomości nabyte przez małżonków przed zawarciem związku. Często zdarza się, że żona lub mąż posiada nabytą przed ślubem działkę budowlaną, na której małżonkowie chcą następnie wybudować wspólny dom. Jeżeli jednak nie rozszerzą wspólności majątkowej na tę działkę, to wspólnie wybudowany tam dom będzie własnością tego małżonka, do którego należy działka.
Czy wspólność ustawowa dotyczy także osób pozostających w nieformalnych związkach, również tej samej płci?
Zdefiniowane w polskim kodeksie rodzinnym i opiekuńczym pojęcie wspólności majątkowej dotyczy wyłącznie osób pozostających w związku małżeńskim. To samo dotyczy małżeńskich umów majątkowych. Nie istnieją obecnie w polskim systemie prawnym szczególne regulacje majątkowe dla osób pozostających w związkach nieformalnych czy partnerskich. Mogą one jednak w pełni korzystać z ogólnych regulacji prawa cywilnego, w szczególności dotyczących możliwości nabywania na współwłasność (ułamkową) rzeczy i praw majątkowych. Nie ma na przykład przeszkód, żeby partnerzy nabyli na współwłasność lokal mieszkalny. Odrębną kwestią jest dziedziczenie między nimi. Nie wchodzi tutaj w grę dziedziczenie ustawowe, ale wyłącznie testamentowe. Partnerzy powinni zatem pamiętać o sporządzeniu odpowiednich testamentów – np. wzajemnie powołując się do dziedziczenia. Tak jak nie ma jednak testamentów wspólnych małżonków, tak nie istnieją też wspólne testamenty partnerów; każdy sporządza własny testament. Oczywiście na dziedziczenie przez dzieci po rodzicach nie ma wpływu to, w jakim związku oni pozostają.
Kiedy małżonek może sam dokonywać czynności obejmujących majątek wspólny, a kiedy potrzebna jest zgoda małżonka?
Artykuł 37 znowelizowanego w 2004 r. kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyczerpująco wymienia czynności prawne, do których dokonania potrzebna jest zgoda drugiego małżonka. To przede wszystkim wszelkie czynności prowadzące do zbycia, obciążenia lub odpłatnego nabycia nieruchomości, a także darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem tych drobnych, zwyczajowo przyjętych. Poza przypadkami wymienionymi w art. 37 każdy małżonek może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, ale z pewnymi zastrzeżeniami. Szczególnie pamiętać należy o tym, że jeżeli jeden małżonek bez zgody drugiego zaciągnie zobowiązanie – np. pożyczkę – wówczas wierzyciel (pożyczkodawca) będzie mógł na wypadek braku spłaty pożyczki dochodzić swojego roszczenia tylko z majątku osobistego dłużnika, jego wynagrodzenia za pracę, dochodów dłużnika z innej działalności zarobkowej, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa – także z przedmiotów majątkowych wchodzących w jego skład. W pozostałym zakresie drugi małżonek, który nie wyrażał zgody na zaciągnięcie pożyczki, nie ponosi odpowiedzialności za jej spłatę i wierzyciel nie może dochodzić zaspokojenia roszczenia z majątku wspólnego.
Zobacz także:
Bezpłatne porady z prawa rodzinnego
Źródło: KRN