Pomoc konsularna dla Polaka za granicą. W czym może pomóc konsul? Lista urzędów konsularnych, adresy, numery telefonów

10 lip 2023

Pomoc konsularna dla Polaka za granicą. W czym może pomóc konsul? Lista urzędów konsularnych, adresy, numery telefonów / Shutterstock

Jesteś za granicą i masz kłopoty? Ukradli ci paszport i pieniądza? Sprawdź w czym może pomóc konsul w polskim urzędzie konsularnym za granicą.

Zadania konsula RP

Zgodnie z art. 1 ustawy z 25 czerwca 2015 r. Prawo konsularne (tekst jednolity: Dziennik Ustaw rok 2023 poz. 199, ostatnia zmiana: Dz.U. z 2023 r., poz. 547), zadaniem konsula Rzeczypospolitej Polskiej jest ochrona interesów Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli za granicą, umacnianie więzi między Rzecząpospolitą Polską a jej obywatelami i osobami pochodzenia polskiego zamieszkałymi w państwie przyjmującym (czyli w państwie, na terytorium którego znajduje się polski konsulat), a także popieranie rozwoju współpracy gospodarczej, naukowej, technicznej i kulturalnej między Rzecząpospolitą Polską a państwem przyjmującym.

Konsulem jest kierownik urzędu konsularnego, a w okręgu konsularnym, w którym nie utworzono urzędu konsularnego - powołany urzędnik konsularny w przedstawicielstwie dyplomatycznym.

Urzędem konsularnym jest konsulat generalny, konsulat, wicekonsulat albo agencja konsularna, jak też wydział konsularny lub inną komórkę organizacyjną wyodrębnioną w strukturze przedstawicielstwa dyplomatycznego Rzeczypospolitej Polskiej, obsługujące konsula.

Polskie urzędy konsularne za granicą - lista, adresy i dane kontaktowe (stan na 30 czerwca 2023 r.)

W czym może pomóc konsul?

Ważne

Na podstawie art. 20 Prawa konsularnego, konsul ma obowiązek udzielić pomocy obywatelowi polskiemu, w szczególności w razie poważnego wypadku lub ciężkiej choroby, aresztowania lub zatrzymania tego obywatela, w razie aktu przemocy, którego ofiarą padł obywatel polski, w razie zgonu obywatela polskiego lub konieczności nagłego powrotu obywatela polskiego pozbawionego środków finansowych do Rzeczypospolitej Polskiej albo do państwa zamieszkania (pomoc konsularna).

Pomoc konsularna jest udzielana w niezbędnym zakresie i z zastosowaniem środków koniecznych do ochrony istotnych praw i interesów obywatela polskiego.

Konsul może żądać od organów władzy publicznej, sądów, prokuratury, organizacji lub instytucji udzielenia informacji lub udostępnienia dokumentów, w tym zawierających dane osobowe, niezbędne do ochrony istotnych praw i interesów obywatela polskiego, jeżeli jest to konieczne do udzielenia pomocy konsularnej.

Co więcej, w przypadku powzięcia wiadomości o tym, że obywatel polski jest traktowany przez władze państwa przyjmującego w sposób mniej korzystny niż wynika to z przepisów obowiązujących w tym państwie, noszący znamiona dyskryminacji lub niezgodny z międzynarodowymi standardami dotyczącymi praw człowieka, konsul ma obowiązek podjąć działania zgodne z prawem międzynarodowym i prawem państwa przyjmującego w celu ochrony praw tego obywatela polskiego.

Przyjmowanie do depozytu dokumentów, środków płatniczych lub przedmiotów wartościowych

Na wniosek obywatela polskiego, na okres niezbędny do ochrony jego praw i interesów, konsul może (nie musi) przyjąć do depozytu dokumenty, środki płatnicze lub przedmioty wartościowe.
Konsul odmawia przyjęcia do depozytu rzeczy, których przechowanie byłoby niemożliwe ze względu na ich właściwości lub znacznie utrudniałoby pracę urzędu konsularnego albo przedstawicielstwa dyplomatycznego Rzeczypospolitej Polskiej. Niepodjęte depozyty podlegają likwidacji zgodnie z przepisami ustawy z 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów (Dz. U. poz. 1537 oraz z 2009 r. poz. 1241).

Przyjmowanie rzeczy znalezionych w celu ich zwrotu właścicielowi

Konsul może przyjąć rzeczy znalezione w celu ich zwrotu właścicielowi, o ile zostanie uprawdopodobnione, że należą one lub należały do obywatela polskiego. Ale konsul może odmówić przyjęcia rzeczy, jeżeli ich przyjęcie i zwrot nie byłoby możliwe ze względu na ich właściwości lub znacznie utrudniałoby pracę urzędu konsularnego albo przedstawicielstwa dyplomatycznego Rzeczypospolitej Polskiej.
zeczy niezwrócone właścicielowi podlegają likwidacji. Wyżej wskazane przepisy ustawy z 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów stosuje się odpowiednio.

Przesyłanie znalezionych i przekazanych polskich dokumentów

Konsul przesyła znalezione i przekazane mu dokumenty wydane przez polski organ, w szczególności: dokumenty paszportowe, dowody osobiste, dokumenty stwierdzające uprawnienia do kierowania pojazdami i dowody rejestracyjne pojazdów, do organu, który je wydał, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, pocztą dyplomatyczną lub przy użyciu innych środków łączności będących w dyspozycji urzędów konsularnych lub przedstawicielstw dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Pomoc prawna

Na wniosek obywatela polskiego, organu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej, sądu lub prokuratora konsul:
1) występuje do sądów i innych organów państwa przyjmującego w sprawie uzyskania odpisów orzeczeń sądowych, dokumentów stanu cywilnego, świadectw pracy i innych dokumentów;
2) wskazuje organ w kraju właściwy w danej sprawie;
3) udziela informacji o podmiotach świadczących pomoc prawną w państwie przyjmującym, w szczególności pomoc prawną świadczoną bezpłatnie lub przez osoby posługujące się językiem polskim.

Czynności notarialne

Na wniosek obywatela polskiego lub organu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej konsul:
1) sporządza i poświadcza wypisy, odpisy, wyciągi i kopie dokumentów;
2) poświadcza własnoręczność podpisu i znaku ręcznego;
3) poświadcza datę okazania dokumentu, pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu.

Konsul może wykonać ww. czynności również na wniosek cudzoziemca lub organu administracji publicznej w państwie przyjmującym, jeżeli mają one wywrzeć skutek na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Konsul może sporządzić akt notarialny po uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości upoważnienia na piśmie, udzielonego mu na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych.

Ważne

Ważne! Konsul nie sporządza aktu poświadczenia dziedziczenia, nie przyjmuje wykazu inwentarza, nie dokonuje czynności dotyczących europejskich poświadczeń spadkowych oraz nie sporządza elektronicznych wypisów i wyciągów z aktów notarialnych.

Czynności w zakresie tłumaczeń

Konsul:

1) sporządza i poświadcza tłumaczenia dokumentów z języka polskiego na język urzędowy lub powszechnie używany w państwie przyjmującym oraz z języka urzędowego lub powszechnie używanego w państwie przyjmującym na język polski, a także sprawdza i poświadcza tłumaczenia tych dokumentów sporządzone przez tłumacza lub inne osoby;

2) sporządza i poświadcza odpisy dokumentów sporządzonych w języku urzędowym lub powszechnie używanym w państwie przyjmującym, a także sprawdza i poświadcza odpisy dokumentów sporządzonych w języku urzędowym lub powszechnie używanym w państwie przyjmującym, sporządzone przez tłumacza lub inne osoby.

Czynności te mają taką samą moc prawną jak czynności wykonane przez tłumacza przysięgłego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Do czynności tłumaczeń stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1326).

Legalizacja dokumentów

Konsul ma prawo i obowiązek legalizować dokumenty urzędowe sporządzone lub uwierzytelnione w państwie przyjmującym. Wykonując czynność legalizacji dokumentu, konsul w szczególności może poświadczyć autentyczność podpisu i charakter, w jakim działała osoba podpisująca dokument urzędowy lub dokonująca jego uwierzytelnienia, oraz tożsamość pieczęci albo stempla, którym jest opatrzony ten dokument.

Inne czynności konsula

Wyżej wskazane kompetencje konsul posiada na podstawie przepisów Prawa konsularnego. Natomiast na podstawie odrębnych przepisów konsul:

1) wydaje paszporty i paszporty tymczasowe, unieważnia je, stwierdza ich nieważność oraz odmawia ich wydania;

2) wydaje wizy albo odmawia ich wydania, cofa i unieważnia wizy oraz rozpatruje wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy w tym zakresie, a także unieważnia naklejki wizowe;

3) udziela zezwoleń na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego, odmawia ich udzielenia lub je cofa;

4) przyjmuje i przekazuje do właściwego organu w kraju wnioski w sprawie o nadanie, przywrócenie, potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego lub o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, a także przyjmuje oświadczenia w zakresie obywatelstwa polskiego;

5) wydaje tymczasowe polskie dokumenty podróży dla cudzoziemca lub odmawia ich wydania;

6) wydaje obywatelom innych państw Unii Europejskiej tymczasowe dokumenty podróży lub odmawia ich wydania;

7) wydaje decyzje w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia oraz decyzje o zakwalifikowaniu do wydania wizy krajowej w celu repatriacji, może przyznawać i wypłacać pomoc ze środków budżetu państwa lub pokrywać koszty uczestnictwa w kursie języka polskiego, a także dokonuje tłumaczenia na język polski lub poświadcza tłumaczenie zagranicznych dokumentów umożliwiających sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego, o których mowa w art. 12c ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 1105), i przekazuje je, wraz z wnioskiem o sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego w rejestrze stanu cywilnego, kierownikowi urzędu stanu cywilnego wybranemu przez osobę, o której mowa w art. 12c ust. 1 tej ustawy;

8) przyznaje Kartę Polaka, odmawia jej przyznania lub ją unieważnia, wydaje Kartę Polaka oraz przedłuża jej ważność;

8a) wydaje uczniom i nauczycielom dokumenty poświadczające uprawnienie do korzystania z ulgowych przejazdów - w związku z pobieraniem albo nauczaniem języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej lub innych przedmiotów nauczanych w języku polskim - oraz przedłuża ich ważność;

9) wydaje zaświadczenia uprawniające do przywozu broni na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub uprawniające do przewozu broni przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także dokonuje wpisów w Europejskiej karcie broni palnej;

10) wydaje zaświadczenia dotyczące możliwości sprowadzenia zwłok i szczątków z zagranicy;

11) przyjmuje od osób zamierzających zawrzeć małżeństwo zapewnienie, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa;

12) przyjmuje oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński oraz oświadczenia w sprawie nazwiska małżonków i ich dzieci;

13) wydaje zaświadczenia stwierdzające, że zgodnie z prawem polskim można zawrzeć małżeństwo;

14) przyjmuje wnioski o rejestrację urodzenia lub zgonu, jeżeli urodzenie lub zgon nastąpiły za granicą i nie zostały tam zarejestrowane albo w państwie urodzenia lub zgonu nie jest prowadzona rejestracja stanu cywilnego;

15) przyjmuje oświadczenia konieczne do uznania ojcostwa;

16) przyjmuje wnioski i oświadczenia dotyczące imion lub nazwisk i przekazuje je do właściwego organu;

16a) przyjmuje wnioski o transkrypcję zagranicznego dokumentu stanu cywilnego i przekazuje je do właściwego organu;

17) wykonuje czynności w odniesieniu do statków podnoszących polską banderę i ich załóg, w szczególności wydaje tymczasowe świadectwa polskiej przynależności statku i certyfikaty bezpieczeństwa statku oraz przyjmuje protesty morskie;

18) przyjmuje wnioski o udzielenie zgody na służbę w obcym wojsku lub obcej organizacji wojskowej i przekazuje je do właściwego organu;

19) poświadcza podpis, przyjmuje i przekazuje do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wnioski o udostępnienie do wglądu dokumentów będących w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wnioski o wydanie kopii tych dokumentów lub wnioski o wydanie przedmiotów znajdujących się w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu;

20) wykonuje czynności mające na celu przeprowadzenie wyborów i referendum ogólnokrajowego;

21) przyjmuje pisma i przekazuje je do kraju, jeżeli ich złożenie u konsula skutkuje, zgodnie z odrębnymi przepisami, zachowaniem terminu w postępowaniu;

22) pełni funkcję punktu potwierdzającego profil zaufany ePUAP.