Usługi sąsiedzkie to nowa forma wsparcia dla seniorów. Rząd już uchwalił nowelizację ustawy o pomocy społecznej w tej sprawie. Korzystanie z odpłatnych usług sąsiedzkich będzie możliwe już od listopada 2023 roku. Kto może skorzystać, na jakich warunkach?
- Usługi sąsiedzkie - definicja i organizacja
- Kryteria korzystania z usług
- Wymagania dla świadczących usługi sąsiedzkie
- Akceptacja osoby świadczącej usługę
- Cel wprowadzenia usług sąsiedzkich
- Problem samotności wśród seniorów
- Perspektywy i korzyści z usług sąsiedzkich
Usługi sąsiedzkie - definicja i organizacja
Usługi sąsiedzkie obejmują pomoc w zaspokajaniu potrzeb życiowych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną oraz zapewnienie kontaktów z otoczeniem w miarę potrzeb i możliwości seniora. Organizatorem akcji będą gminy i to one ustalą szczegółowe warunki korzystania ze świadczenia, jego wymiar i zakres oraz sposób rozliczania z wykonawcami.
Kryteria korzystania z usług
Z usług sąsiedzkich może skorzystać osoba samotnie gospodarująca, która nie jest w związku małżeńskim i nie posiada wstępnych ani zstępnych, czyli osób spokrewnionych w linii prostej. Ustawa Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej daje urzędom gminy prawo do złagodzenia tych kryteriów, według którego o świadczenie za odpłatnością będzie mógł wnioskować także małżonek lub bliski krewny, pod warunkiem, że mieszka oddzielnie. Co istotne, nieważna jest sytuacja materialna przyszłego beneficjenta.
Wymagania dla świadczących usługi sąsiedzkie
Na ten moment, osoba, która wykonuje usługi sąsiedzkie musi być pełnoletnia i nie mieć powiązań rodzinnych z podopiecznym. Spełniony musi zostać także warunek mieszkania w najbliższej okolicy beneficjenta pomocy sąsiedzkiej. Konieczne jest też złożenie oświadczenia o zdolności wykonania usługi pod względem psychofizycznym i ukończenie szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Za zorganizowanie odpowiednich kursów odpowiedzialny jest urząd gminy.
Akceptacja osoby świadczącej usługę
Regulacja przewiduje także, że osoba świadcząca usługę sąsiedzką musi zostać zaakceptowana przez beneficjenta i organizatora. Docelowo taki krok ma usprawnić procedurę, jednak nie oznacza to bezwzględnej konieczności „zatrudnienia” osoby wskazanej przez seniora, a rzecz którego pomoc będzie świadczona.
Cel wprowadzenia usług sąsiedzkich
Warto zrozumieć, że usługi sąsiedzkie stanowią szczególną formę wsparcia, opartą na relacjach i więziach międzyludzkich. Propozycja regulacji przedstawiona przez rząd ma na celu uniknięcie sytuacji, w której gmina jako organizator, musiałaby ponosić odpowiedzialność za świadczenie usług przez osobę wskazaną bezpośrednio przez beneficjenta, co do której urząd ma wątpliwości odnośnie jej kompetencji. Jednocześnie senior korzystający z usług może zdecydować się, czy zgadza się na to, aby wskazany przez organizatora sąsiad udzielał mu wsparcia. W praktyce oznacza to konieczność wyrażenia zgody przez obie strony na świadczenie usług przez konkretną osobę – mówi Krzysztof Adamski, CEO BetterPOS i pomysłodawca platformy fundraisingowej Donateo.
Problem samotności wśród seniorów
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej deklaruje, że użytecznym narzędziem, który może w pewien sposób zaradzić poczuciu osamotnienia osób w podeszłym wieku będą usługi sąsiedzkie. Samotność jest bowiem coraz poważniejszym problemem, zwłaszcza wśród seniorów. W miarę starzenia się społeczeństwa, liczba osób doświadczających tej trudności jest coraz większa. Według raportu Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich "Samotność wśród osób 80 plus", 60 proc. badanych w tej grupie wiekowej to wdowy i wdowcy, z czego 58 proc. mieszka samotnie, a prawie co trzeci odczuwa osamotnienie. Takie osoby przykładają też mniejszą wagę do tego, by być zadowolonym z życia (58 proc.) i rzadziej uznają, że dbanie o siebie to ważny element codzienności (65 proc.). Seniorzy często cierpią na brak więzi międzyludzkich, towarzyszy im poczucie pustki (39 proc.) i postrzegają się jako niepotrzebni (78 proc.).
Perspektywy i korzyści z usług sąsiedzkich
Badanie wykazało ponadto, że osamotnieni mają ograniczone możliwości uzyskania pomocy od bliskich, znacznie węższe grono osób, na których mogą polegać, a ze względu na zły stan zdrowia rzadziej wychodzą z domu. Około 8 proc. badanych nie ma możliwości opuszczenia mieszkania w ogóle, a 7 proc. boi się, że podczas wyjścia coś im się stanie. Niepokojący jest fakt, że osamotnieni rzadziej podejmują kroki służące do zmiany swojego samopoczucia. Wkrótce, dzięki nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, osoby potrzebujące będą miały okazję skorzystać ze wsparcia swoich sąsiadów, a lokalna administracja będzie mogła je wynagrodzić. Mimo że usługi sąsiedzkie nie są zupełną nowością, to jednak od listopada zyskamy ramy prawne, które jasno określają pomoc sąsiedzką jako formę realizacji usług opiekuńczych. Ogólnie rzecz biorąc, Polacy chętnie angażują się w pomoc swoim sąsiadom, a władze pragną to docenić. Wprowadzenie wynagradzania za tę formę pomocy ma na celu jeszcze bardziej zachęcić do udzielania wsparcia. Dodatkowo regulacje prawne dotyczące usług sąsiedzkich pozwolą na realne odciążenie ośrodków pomocy społecznej działających na szczeblu lokalnym – dodaje Krzysztof Adamski.