Prezydent RP ułaskawił po raz drugi M. Kamińskiego i M. Wąsika. Tym razem w związku z przepisami kodeksu postępowania karnego. Także w tym przypadku podstawą jest art. 139 Konstytucji RP. Po wystąpieniu prezydenta żony ułaskawionych podziękowały za łaskę i poinformowały, że jadą dziś do więzień po mężów. Decyzja prezydenta nie zakończy sporu o pierwsze prawo łaski - część naszego społeczeństwa będzie uznawała je za ważne, druga część za bez mocy prawnej.
Prezydent złożył dwa tygodnie temu wniosek do Prokuratura Generalnego o przesłanie akt sprawy M. Kamińskiego i M. Wąsika. Mówi o tym art. 567 § 2 k.p.k.: Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.
To początek skorzystania z prawa łaski w związku z przepisami k.p.k.
Dziś prezydent RP oświadczył: akta wróciły dzisiaj z ministerstwa sprawiedliwości z opinią negatywną prokuratora generalnego. Procedura została dopełniona. Postanowienie w przedmiocie prawa łaski zostało wydane. Panowie M. Kamiński i M. Wąsik są ułaskawieni.
Oświadczenie prezydenta RP
Prezydent powiedział, że akta związane z postępowaniem ułaskawieniowym wobec Wąsika i Kamińskiego wróciły we wtorek z ministerstwa sprawiedliwości wraz z opinią prokuratora generalnego Adama Bodnara.
Dodał, że wróciły one z "opinią negatywną w przedmiocie ułaskawienia". "Niemniej jednak ta opinia jest. Procedura została dopełniona. Chcę w związku z tym powiedzieć, że postanowienie w przedmiocie prawa łaski zostało wydane. Panowie Kamiński i Wąsik są ułaskawieni. Potwierdzam to z całą mocą" - podkreślił Duda.
"Apeluję do ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego o natychmiastowe procedowanie w tej sprawie dalej, ponieważ w trybie natychmiastowym odsyłamy dokumenty do wykonania do ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego" - dodał prezydent.
"Apeluję o natychmiastowe wykonanie postanowienia prezydenta RP i natychmiastowe w związku z tym zwolnienie obydwu panów ministrów z zakładu karnego, w szczególności ministra Mariusza Kamińskiego" - powiedział prezydent.
Prezydent dodał, że apeluje o uwolnienie Kamińskiego i Wąsika "ze względów humanitarnych, ludzkich i państwowych".
Podziękowania za ułaskawienie
Romualda Wąsik dziękowała prezydentowi. "To jest 15 długich dni bezprawnego uwięzienia naszych mężów. 15 długich dni. Są wolni i jedziemy, jak co dzień, do zakładów w Radomiu i Przytułach Starych odebrać naszych mężów" - powiedziała.
Do podziękowań dołączyła też Barbara Kamińska. Skierowała je nie tylko do prezydenta, ale także do tych wszystkich, którzy protestowali przed zakładami karnym w Radomiu i Przytułach Starych. "Panu prezydentowi dziękuję dzisiaj nie tylko za to, że podpisał dokument, który natychmiast zwalnia mojego męża z murów więziennych, ale przede wszystkim dziękuję za to, że tu, dopiero tu, ale jednak w tym miejscu dokonała się sprawiedliwość" - powiedziała.
Czy żony ułaskawionych spotkają się dzisiaj z mężami?
Karnista: postanowienie Prezydenta RP o akcie łaski nie jest bezpośrednią podstawą do zwolnienia z zakładu karnego
Postanowienie prezydenta RP o akcie łaski nie jest bezpośrednią podstawą do zwolnienia z zakładu karnego. Potrzebne jest zarządzenie sądu – powiedział PAP adiunkt w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji (Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej) Uniwersytetu Warszawskiego dr Łukasz Chojniak.
„Postanowienie prezydenta RP o akcie łaski nie jest bezpośrednią podstawą do zwolnienia z zakładu karnego. To nie prezydent zwalnia osadzonego z zakładu karnego. Postanowienie o akcie łaski, przy założeniu, że dotyczy ono darowania, nie złagodzenia kary, przesyła się do sądu pierwszej instancji. To może zrobić obrońca osadzonego, to może zrobić Kancelaria Prezydenta” – poinformował we wtorek PAP adiunkt w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji (Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej) Uniwersytetu Warszawskiego dr Łukasz Chojniak.
Według eksperta, jeżeli między Kancelarią Prezydenta a sądem istniałoby certyfikowane łącze, to można by decyzję prezydenta wysłać faksem, ale najprawdopodobniej zostanie ona doręczona do sądu przez gońca.
„To sprawa pilna, dotyczy natychmiastowego wyjścia z więzienia, więc dokumenty nie będą wysyłane normalną pocztą do sądu. Sąd pierwszej instancji, w którym są sędziowie dyżurujący, powinien na tej podstawie powinien wydać zarządzenie o nakazie natychmiastowego zwolnienia. Myślę, że w tej sytuacji sędzia dyżurujący wyda takie zarządzenie do razu” – powiedział dr Chojniak.
Zarządzenie sądu jest następnie przekazywane do odpowiedniego zakładu karnego. ”Także tutaj przekaże je najprawdopodobniej goniec. I takie zarządzenie będzie natychmiast wykonane. To, że zarządzenie sądu dotarło na miejsce musi być potwierdzone odpowiednimi pieczęciami. Musi też być pewność, że pochodzi od właściwego organu, dlatego w grę nie wchodzi faks, który może wysłać każdy, kto zna odpowiedni numer” – zaznaczył ekspert.
Dodał, że o fizycznym opuszczeniu więzienia przez osoby objęte aktem łaski decyduje czas, w którym zarządzenie sądu dotrze do więzienia. „W środku nocy nie wypuszcza się nikogo z więzienia. To kwestia procedury. Trzeba się spodziewać, że to zarządzenie będzie wykonane do późnych godzin wieczornych lub od wczesnych godzin rannych” – powiedział dr Chojniak.
Czym różni się prawo łaski od ułaskawienia?
Prawo łaski jest stosowane na podstawie art. 139 Konstytucji RP - prezydent bez opinii sądu i bez spełnienia jakichkolwiek wymogów formalnych wydaje akt łaski.
Ułaskawienie to instytucja z kodeksu postępowania karnego (rozdział 59, art. 560 - art. 568 k.p.k.). W procedurze ułaskawienia sądy wydają opinię, czy skazany zasługuje na ułaskawienie. Zasada jest, że negatywna opinia wyklucza możliwość przekazania wniosku do prezydenta RP. Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.
Opinia wraz z aktami sprawy jest podstawą ułaskawienia przez prezydenta RP. Prokurator Generalny ma uprawnienie do samodzielnego wszczęcia postępowania (może żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów), a także przedstawienia akt Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię.
Prezydent A. Duda wykorzystał art. 567 § 2 K.p.k.: Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje. I skierował do A. Bodnara (jako Prokuratora Krajowego) odpowiedni wniosek w sprawie M. Wąsika i M. Kamińskiego.
Szczegóły o czwartkowych wydarzeniach poniżej.
Prezydent ułaskawia - to inna procedura niż z 2016 r.
Wnioskuję do Prokuratora Generalnego, aby zawiesił wykonywanie kary, aby zwolnił z aresztu na czas postępowania ułaskawieniowego Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika - oświadczył dwa tygodnie temu prezydent Andrzej Duda.
Prezydent ogłosił, że zdecydował się na prośbę żon Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika, że wszczyna postępowanie ułaskawieniowe. Jak mówił, procedura ułaskawienia zostaje wszczęta w trybie prezydenckim. To oznacza - jak wyjaśnił - że swoje pierwsze kroki w związku z tą decyzją kieruje do Prokuratora Generalnego, bo taka jest procedura i Prokurator Generalny musi odnieść się do decyzji ws. ułaskawienia.
"Wniosek ułaskawieniowy wędruje w tej chwili do Prokuratora Generalnego, jest taka możliwość przewidziana w art. 568 Kodeksu postępowania karnego, aby Prokurator Generalny zawiesił wykonywania kary, aby Prokurator Generalny krótko mówiąc zwolnił na czas trwania postępowania ułaskawieniowego osoby osadzone" - zaznaczył prezydent.
"O to wnioskuję także do Prokuratora Generalnego expressis verbis, aby panowie zostali w natychmiastowym trybie przez Prokuratora Generalnego - bo jest to tylko i wyłącznie w tym momencie jego decyzja, ma pełne pole ku takiej decyzji - aby zostali natychmiast przez niego zwolnieni" - powiedział prezydent.
Wyraził nadzieję, że to zakończy sprawę osadzenia Kamińskiego i Wąsika w więzieniu oraz ich strajku głodowego.
Co to jest tryb prezydencki ułaskawienia?
Prośby o ułaskawienie przekazuje się na podstawie art. 565 § 2 K.p.k. Prokuratorowi Generalnemu celem nadania im biegu w trybie art. 561 K.p.k. (tzw. „tryb pierwszy”) albo w trybie art. 567 § 2 K.p.k. (tzw. „tryb drugi – prezydencki, z urzędu”).
Tryb pierwszy
Wskazany art. 565 § 2 K.p.k stanowi "Prośbę o ułaskawienie skierowaną bezpośrednio do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje się Prokuratorowi Generalnemu w celu nadania jej biegu zgodnie z art. 561 postępowanie w sprawach o ułaskawienie albo art. 567 uprawnienia Prokuratora Generalnego w postępowaniu o ułaskawienie."
Tryb polega na przekazaniu prośby o ułaskawienie do Prokuratora Generalnego, który następnie przesyła ją do sądu, który wydał w danej sprawie wyrok. Jeżeli w danej sprawie orzekał tylko sąd pierwszej instancji i wyda on opinię pozytywną, to przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy wraz ze swoją opinią, a w razie negatywnej opinii pozostawia prośbę bez dalszego biegu.
Tryb drugi "prezydencki"
Art. 567 § 2 K.p.k. stanowi - Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.
Tryb drugi polega więc również na przekazaniu prośby skazanego o ułaskawienie do sądu jak w trybie pierwszym z tym, że negatywne zaopiniowanie prośby przez sąd nie powoduje pozostawienia prośby bez biegu. Nadanie biegu prośbie w „trybie drugim” ma miejsce wówczas, gdy z treści prośby wynika uzasadnione przypuszczenie, że skazany może zasługiwać na łaskę z następujących powodów, np.:
- odbycia znacznej części kary pozbawienia wolności,
- bardzo trudnej sytuacji rodzinnej, materialnej lub zdrowotnej,
- nienagannej opinii środowiskowej, czy zakładu karnego,
- znacznego upływu czasu od popełnienia przestępstwa,
- wielokrotnego pozostawiania przez sądy prośby bez dalszego biegu i tym samym uniemożliwienie Prezydentowi RP rozpatrzenia danej sprawy,
- naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.
Nadanie prośbie skazanego biegu w „trybie drugim” nie przesądza jednak o decyzji Prezydenta RP dotyczącej ułaskawienia. Prezydent – po analizie wszystkich przedstawionych dokumentów – podejmuje merytoryczną decyzję w sprawie ułaskawienia, pozytywną bądź negatywną.
Postępowanie ułaskawieniowe po uprawomocnieniu się wyroku na podstawie Kodeksu postępowania karnego
Prezydent RP podejmuje decyzję w przedmiocie zastosowania (lub niezastosowania) ułaskawienia po zapoznaniu się ze wszystkimi dokumentami dotyczącymi osoby skazanej (m.in.: aktami sądowymi, a w szczególności treścią wyroku, jego uzasadnieniem, wywiadami środowiskowymi, opiniami administracji z zakładów karnych, opiniami sądów, wnioskiem Prokuratora Generalnego).