W wyroku z 8 maja 2024 r. w sprawie C-53/23 [Asociaţia „Forumul Judecătorilor din România” (Stowarzyszenia sędziów i prokuratorów rumuńskich)], Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że prawo Unii nie nakłada obowiązku przyznania stowarzyszeniom zawodowym sędziów lub prokuratorów prawa kwestionowania decyzji związanych z ich powoływaniem. A zatem państwa członkowskie UE nie muszą gwarantować stowarzyszeniom zawodowym sędziów lub prokuratorów prawa kwestionowania każdej decyzji dotyczącej ich powoływania.
Czego dotyczyła sprawa?
Stowarzyszenie zawodowe sędziów i prokuratorów rumuńskich zakwestionowało powołanie niektórych prokuratorów odpowiedzialnych za prowadzenie dochodzeń w sprawach dotyczących korupcji w Rumunii. Uważało, że przepisy rumuńskie leżące u podstaw tych powołań jest niezgodne z prawem Unii i nie powinno być stosowane.
Sąd apelacyjny w Pitești (Rumunia), do którego wniesiono tę sprawę, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy rumuńskie przepisy proceduralne, które zasadniczo nie pozwalają stowarzyszeniom sędziów i prokuratorów na wniesienie skargi na powołania tych prokuratorów – ponieważ uzależniają dopuszczalność takiej skargi od istnienia uzasadnionego interesu prywatnego – są zgodne z prawem Unii.
Sąd rumuński zadał również pytania dotyczące zgodności tych uregulowań z prawem Unii oraz z zobowiązaniami Rumunii w przedmiocie walki z korupcją.
Wyrok i argumentacja TSUE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które wyklucza w praktyce, by stowarzyszenia sędziów lub prokuratorów mogły kwestionować powołanie prokuratorów odpowiedzialnych za ściganie sędziów w sprawach karnych, poprzez uzależnienie dopuszczalności takiej skargi od wykazania interesu prywatnego.
Co do zasady to państwa członkowskie decydują, kto może wnosić sprawy do sądu, nie naruszając jednakże prawa do skutecznej ochrony sądowej. Niewątpliwie w niektórych przypadkach prawo Unii nakazuje państwom członkowskim, aby zezwoliły stowarzyszeniom przedstawicielskim na wnoszenie spraw do sądu w celu ochrony środowiska lub walki z dyskryminacją.
Ale - zdaniem TSUE - żaden przepis prawa Unii nie nakłada na państwa członkowskie ogólnego obowiązku zagwarantowania stowarzyszeniom zawodowym sędziów lub prokuratorów prawa kwestionowania każdej niezgodności środka krajowego związanego ze statusem sędziów z prawem Unii.
Ponadto sam fakt, iż uregulowanie krajowe nie zezwala tym stowarzyszeniom na wniesienie takiej skargi, nie wystarcza do wywołania w przekonaniu jednostek uzasadnionych wątpliwości co do niezawisłości sędziów rumuńskich.
Źródło: wyrok TSUE z 8 maja 2024 r. - sprawa C-53/23.