Stan klęski żywiołowej może wiązać się m.in. z reglamentacją zaopatrzenia i zakazem podwyższania cen. W takiej sytuacji obywatele muszą się liczyć z ograniczeniami swoich wolności i praw, jednak kto decyduje o ich zakresie?
- Stan klęski żywiołowej wprowadza się, by zapobiec skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych
- Kto wprowadza stan klęski żywiołowej i jak trzeba go ogłosić
- Ograniczenie wolności i praw obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej
- Stan klęski żywiołowej wprowadzono na okres 30 dni
Stan klęski żywiołowej wprowadza się, by zapobiec skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych
W związku z dramatem rozgrywającym się na południu Polski, rządzący podjęli decyzję o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej. Po co? I co w praktyce oznacza takie posunięcie dla lokalnych władz, a co dla mieszkańców?
Regulacje dotyczące tej tematyki zawiera ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, w której określono nie tylko tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, ale również zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w tym czasie. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.
Kto wprowadza stan klęski żywiołowej i jak trzeba go ogłosić
Stan klęski żywiołowej może wprowadzić Rada Ministrów. Może zrobić to z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody. W tym celu niezbędne jest wydanie rozporządzenia, które należy ogłosić w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i podać do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze. Dodatkowo redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych mają obowiązek niezwłocznie i nieodpłatnie podać to rozporządzenie przekazane im przez wojewodę, do publicznej wiadomości. W rozporządzeniu Rada Ministrów musi określić:
- przyczyny,
- datę wprowadzenia,
- obszar,
- czas trwania stanu klęski żywiołowej,
- rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
Ograniczenie wolności i praw obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej
Dla ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej istotne znaczenie ma to, na jakim obszarze zostanie on wprowadzony. Będą one bowiem miały zastosowanie do osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających właśnie na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na tym obszarze.
Ograniczenia mogą polegać między innymi na:
- zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców;
- nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju;
- nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia;
- całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
- zakazie okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju;
- nakazie stosowania cen ustalonych na towary lub usługi mające podstawowe znaczenie dla kosztów utrzymania konsumentów;
- obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń;
- dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części;
- nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów;
- nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
- nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się;
- wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych;
- wykonywaniu określonych świadczeń osobistych i rzeczowych.
Stan klęski żywiołowej wprowadzono na okres 30 dni
W dniu 16 września 2024 roku, pod pozycją 1365 Dziennika Ustaw ogłoszono rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego. Na jego mocy, w związku z powodzią w południowo-zachodniej części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w celu zapobieżenia jej skutkom oraz w celu ich usunięcia, wprowadzono stan klęski żywiołowej na obszarze części województwa dolnośląskiego, opolskiego oraz śląskiego na okres 30 dni od dnia ogłoszenia rozporządzenia. Obszar, o którym mowa to:
- w województwie dolnośląskim - powiaty kamiennogórski, karkonoski, kłodzki, lwówecki, wałbrzyski i ząbkowicki oraz miasta na prawach powiatu Wałbrzych i Jelenią Górę;
- w województwie opolskim - powiaty głubczycki, nyski i prudnicki oraz gminę Strzeleczki w powiecie krapkowickim;
- w województwie śląskim - powiaty bielski, cieszyński, pszczyński i raciborski oraz miasto na prawach powiatu Bielsko-Białą.
Jak wynika z doniesień, w dniu 17 września 2024 roku stan klęski żywiołowej ma zostać rozszerzony na kolejne powiaty:
- w województwie dolnośląskim: lubański, dzierżoniowski i świdnicki,
- w województwie opolskim: opolski, krapkowicki, brzeski i kędzierzyńsko-kozielski.
Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia, w czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej dopuszcza się stosowanie następujących ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela:
1) obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń;
2) nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów;
3) nakazu lub zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
4) nakazu lub zakazu określonego sposobu przemieszczania się.
ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1897)