W dniu 13 listopada br. Prezydent podpisał ustawę, na podstawie której, seniorom, którzy ukończyli 100 rok życia – przyznawane będzie świadczenie honorowe w wysokości 6246,13 zł brutto miesięcznie, finansowane przez budżet państwa. Przepisy wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.
- Świadczenie honorowe dla stulatków – komu dotychczas przysługiwało?
- Świadczenie honorowe dla stulatków – od 1 stycznia 2025 r. będzie podlegało waloryzacji i będzie przysługiwało wszystkim uprawnionym w jednakowej wysokości
- Świadczenie honorowe dla stulatków – komu będzie przysługiwało od 1 stycznia 2025 r.?
- Świadczenie honorowe dla stulatków – w jakiej wysokości będzie przysługiwało od 1 stycznia 2025 r.?
- Świadczenie honorowe dla stulatków – co z osobami, które na dzień 1 stycznia 2025 r., mają już ustalone prawo do świadczenia na „starych” zasadach?
Świadczenie honorowe dla stulatków – komu dotychczas przysługiwało?
W aktualnym stanie prawym, a więc do 1 stycznia 2025 r., czyli do wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 18.10.2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia – osobom, które ukończyły 100 rok życia – comiesięczne świadczenie honorowe, przyznawane jest przez Prezesa ZUS w drodze wyjątku, na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów w 1972 r.
Prezes ZUS przyznaje ww. świadczenie:
osobom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe z ZUS oraz
osobom uprawnionym do wojskowej lub policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej, a więc byłym żołnierzom zawodowym oraz funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej, sędziom i prokuratorom w stanie spoczynku,
w kwocie stałej, odpowiadającej wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu ukończenia przez osobę uprawnioną 100 lat życia. Kwota bazowa, stanowi natomiast 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w poprzednim roku kalendarzowym. Od 1 marca 2024 r. wysokość kwoty bazowej opiewa na 6246,13 zł1. Świadczenie to, nie podlega ponadto waloryzacji, co skutkuje zróżnicowaniem wysokości świadczeń wypłacanych poszczególnym uprawnionym.
Rolnikom natomiast – od dnia 1 stycznia 1993 r., na podstawie decyzji ówczesnego Ministra Rolnictwa, uzgodnionej z Biurem Prawnym Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – świadczenie to, przyznaje i wypłaca Prezes KRUS.
Świadczenie honorowe dla stulatków – od 1 stycznia 2025 r. będzie podlegało waloryzacji i będzie przysługiwało wszystkim uprawnionym w jednakowej wysokości
Jednym z nadrzędnych celów uregulowania prawa do świadczenia honorowego dla stulatków na poziomie ustawowym, było wprowadzenie mechanizmu corocznej waloryzacji świadczenia, która odbywać się będzie na takich samych zasadach, jak waloryzacja innych świadczeń emerytalno-rentowych (określonych w ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Pierwsza waloryzacja kwoty świadczenia honorowego, nastąpi zatem już 1 marca 2025 r. Prezes ZUS, zobligowany będzie do ogłoszenia aktualnej kwoty świadczenia honorowego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, na co najmniej 7 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji. Kwota świadczenia honorowego, będzie zatem corocznie wzrastać.
Ponadto – zgodnie z ustawą, która uregulowała mechanizm przyznawania świadczenia honorowego – świadczenie to, będzie przysługiwało wszystkim osobom uprawnionym w jednakowej wysokości, niezależnie od momentu ukończenia 100 lat życia.
Uregulowanie zasad przyznawania świadczenia honorowego dla stulatków na poziomie ustawowym, zagwarantuje również trwałość, pewność i przewidywalność tego świadczenia. Aktualnie bowiem, utrzymanie (kontynuowanie przyznawania) świadczenia honorowego, jest uzależnione od potwierdzenia przez każdego kolejnego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, decyzji Prezesa Rady Ministrów z 1972 r., na podstawie której przyznawane jest świadczenie.
Świadczenie honorowe dla stulatków – komu będzie przysługiwało od 1 stycznia 2025 r.?
Od 1 stycznia 2025 r., tj. od wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 18.10.2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia – świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia, będzie przysługiwało niezależnie od prawa do świadczenia emerytalno-rentowego lub do innego z ww. świadczeń, od pobierania którego uzależniane było (i jeszcze aktualnie – jest) przyznanie świadczenia honorowego. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym natomiast – osobie tej, będzie wypłacane tylko jedno świadczenie honorowe.
Świadczenie honorowe dla stulatków, otrzymają zatem osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia i które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia, mają prawo do:
emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej,
renty socjalnej,
renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej przysługującej inwalidom wojennym, inwalidom wojskowym lub członkom rodzin, pozostałym po żołnierzach poległych, zmarłych lub zaginionych w czasie służby wojskowej oraz po inwalidach wojennych i wojskowych,
emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty rodzinnej albo emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
świadczenia pieniężnego dla kombatantów będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi lub członków rodzin pozostałych po kombatantach będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi, świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 24.01.1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego albo emerytury lub renty dla kombatantów będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi lub członków rodzin pozostałych po kombatantach będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi,
emerytury wojskowej, wojskowej renty inwalidzkiej lub wojskowej renty rodzinnej,
emerytury policyjnej, policyjnej renty inwalidzkiej lub policyjnej renty rodzinnej,
uposażenia sędziego sądów wojskowych w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego,
uposażenia sędziego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego,
świadczenia pieniężnego przysługującego cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych,
uposażenia prokuratora w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego,
uposażenia sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku,
rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego lub
świadczenia pieniężnego przysługującego członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia, zdrowia ludzkiego lub mienia,
jak również osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły 100 lat życia i które nie mają prawa do żadnego z ww. świadczeń, ale po ukończeniu 16 roku życia – ich centrum interesów osobistych lub gospodarczych (tzw. ośrodek interesów życiowych), przez co najmniej 10 lat, znajdował się na terytorium Polski.
W przypadku pierwszej grupy uprawnionych (tj. osób, którym w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia, przysługuje określone świadczenie pieniężne) – świadczenie honorowe przyznawane będzie z urzędu. Osoby z drugiej grupy natomiast (tj. nieposiadające prawa do określonego świadczenia pieniężnego w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia) – celem otrzymania świadczenia honorowego, będą natomiast musiały wystąpić z wnioskiem o przyznanie świadczenia do ZUS.
Świadczenie honorowe dla stulatków – w jakiej wysokości będzie przysługiwało od 1 stycznia 2025 r.?
Od 1 stycznia 2025 r., świadczenie honorowe dla stulatków, będzie przysługiwało w wysokości 6246,13 zł miesięcznie. Wysokość tej kwoty, odpowiada aktualnie obowiązującej kwocie bazowej ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W stosunku do obecnego stanu prawnego, w którym świadczenie również jest przyznawane w wysokości kwoty bazowej – korzystniejsze jest jednak to, że świadczenie to, podlegać będzie corocznej waloryzacji. Pierwsza waloryzacja będzie miała miejsce już 1 marca 2025 r.
W przypadku osób z pierwszej grupy uprawnionych (tj. osób, którym w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia, przysługuje określone świadczenie pieniężne) – decyzję w sprawie przyznania świadczenia, z urzędu, wydawać będzie organ wypłacający dotychczasowe świadczenie. Świadczenie to, wypłacane będzie poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do świadczenia (czyli od miesiąca ukończenia 100 lat życia), w terminie wypłaty dotychczasowego świadczenia albo w innym terminie ustalonym przez ww. organ.
W przypadku osób z drugiej grupy uprawnionych natomiast (tj. osób nieposiadających prawa do określonego świadczenia pieniężnego w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia 100 lat życia) – decyzję w sprawie świadczenia, na podstawie wniosku uprawnionego, będzie wydawał ZUS. Za wypłatę świadczenia, również odpowiedzialny będzie ZUS i będzie ona następować w terminach wynikających z ww. decyzji.
Świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia będzie ponadto podlegało opodatkowaniu na zasadach ogólnych oraz od świadczenia tego, będzie potrącana składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenie honorowe dla stulatków – co z osobami, które na dzień 1 stycznia 2025 r., mają już ustalone prawo do świadczenia na „starych” zasadach?
Ustawodawca nie pominął również osób, które na dzień wejścia w życie ustawy, tj. 1 stycznia 2025 r. – mają już ustalone prawo do świadczenia na dotychczasowych zasadach, czyli przysługuje im świadczenie w niższej wysokości, niż wynikająca z ustawy i nie podlega ono waloryzacji. Zgodnie z art. 14 ustawy – z dniem jej wejścia w życie, świadczenie z tytułu ukończenia 100 lat życia przyznane przed tym dniem (tj. przed 1 stycznia 2025 r.), staje się z mocy ustawy świadczeniem honorowym, które jest wypłacane przez organ dotychczasowy i przysługuje w wysokości, o której mowa w art. 4 ust. 1 ustawy. Osoby te – mogą więc liczyć na wyrównanie wysokości świadczenia (tj. będzie ono przysługiwało im w wysokości wynikającej z ustawy) i jego coroczną waloryzację. Oznacza to zatem wzrost wysokości świadczeń dotychczasowych, co – jak argumentowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w projekcie omawianej ustawy – „jest w pełni uzasadnione w kontekście konstytucyjnej zasady równości”. Wszystkie osoby spełniające ustawowe przesłanki otrzymania świadczenia, powinny bowiem otrzymywać je w jednakowej wysokości, niezależnie od momentu ukończenia 100 lat życia.
Sprawdź >>> Dziennik Gazeta Prawna - subskrypcja cyfrowa
1 Komunikat Prezesa GUS z dnia 9.02.2024 r. w sprawie kwoty bazowej w 2023 r.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 18.10.2024 r. o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia (Dz.U. z 2024 r., poz. 1674)
Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631)