Umowa o kredyt bankowy jest umową wzajemną w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Taką uchwałę podjął Sąd Najwyższy w dniu 28 lutego 2025 r. Problem ewentualnej wzajemności umowy kredytu hipotecznego jest jednym z głównych zagadnień pojawiających się podczas rozstrzygania przez sądy spraw kredytów frankowych.
Kredyt bankowy jest umową wzajemną
Sąd Najwyższy w uchwale z 28 lutego 2025 r. uznał, że umowa o kredyt bankowy jest umową wzajemną w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Problem ewentualnej wzajemności umowy kredytu hipotecznego jest jednym z głównych zagadnień pojawiających się podczas rozstrzygania przez sądy spraw kredytów frankowych w sytuacji unieważnienia umowy kredytu z powodu klauzul abuzywnych. Takie sądowe unieważnienie umowy pociąga bowiem za sobą problem rozliczenia się obu stron, a to jak takie rozliczenie będzie przebiegać, zależy zaś m.in. od zakwalifikowania unieważnionej umowy i tego, czy uznaje się ją za wzajemną.
Tym problemem, jeszcze w 2022 r., zajmował się Rzecznik Finansowy. Skierował on do Sądu Najwyższego pytanie, czy umowa o kredyt bankowy jest umową wzajemną, czy też umową dwustronnie zobowiązującą, ale nie wzajemną. W tle pytania znajdowała się kwestia tzw. prawa zatrzymania. Strony mogą się bowiem powołać na to prawo, kiedy mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych.
Prawo zatrzymania w sprawach frankowych
Rzecznik Finansowy podkreślał, że z jego obserwacji wynika, iż banki masowo powołują się na prawo zatrzymania w przypadku sporu z konsumentem na tle tzw. kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty obcej. Pytania w tej sprawie kierowały do Sądu Najwyższego także sądy powszechne.
W praktyce na przykład - w jednej z takich spraw będącej podstawą pytań do Sądu Najwyższego - bank składając apelację od wyroku unieważniającego umowę oświadczył jednocześnie, że na wypadek utrzymania stanowiska o nieważności tej umowy "podnosi zarzut zatrzymania świadczenia" przysługującego powódce do czasu zaoferowania mu zwrotu 230 tys. zł wypłaconego kredytu. Uznanie takich umów za wzajemne potencjalnie ożywia dyskusję na temat stosowania prawa zatrzymania w sprawach "frankowych", choć o poszczególnych aspektach stosowania tego prawa w takich sytuacjach w 2023 i 2024 r. negatywnie orzekał Trybunał Sprawiedliwości UE.